Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FRANCISZEKBACON
25
FRANCISZEKBACON
MetodologicznepomysłyOdrodzeniaijegoempirystycznedążnościznalazłydoj-
rzaływyrazdopierowkońcuepoki,wpismachBacona.
ŻYCIEFranciszkaBaconabyłożyciemczłowiekaambitnego.Nielękałsiępodjąć
dziełaodnowynauk,choćnierozporządzałpracamiprzygotowawczymi,aprzytym,
pochłoniętyinnymisprawami,niezbytwieleczasumógłpoświęcaćnauce.Albowiemod
naukowychsilniejszejeszczebyłyjegoaspiracjepolityczneiświatowe.Urodzony
wLondyniew1561r.jakosyndygnitarzakoronnego,odbywałstudiawCambridge,
praktykędyplomatycznąwParyżu,potemrozpocząłkarieręprawniczą,w1595r.został
członkiemparlamentu,w1604doradcąprawnymkrólewskim,w1613naczelnym
prokuratorempaństwa,w1618lordemkanclerzemibaronemofVerulam,w1621
wicehrabiąofSt.Albans.Alejeszczewtymżeroku,zadowiedzionemuprzekupstwo,
postradałwszystkieurzędyiskazanyzostałnawięzienie.Zwolnionyzresztąwkrótce
zwięzienia,spędziłresztężyciawodosobnieniu.Zmarłw1626r.,przeziębiwszysię
przyrobieniueksperymentównaśniegu.Byłczynnywszechstronniejakofilozof,przy-
rodnik,prawnik,mążstanu.Jestnatomiasttylkofantastycznympomysłemniektórych
historykówliteratury,iżbybyłautoremdziełSzekspira.
PISMA.GłównedziełoBacona,któremiałodokonaćreformywcałokształcienauk,
nosinazwę:Wielkieustanowienienauk(Instauratiomagna).Niezostałoukończone,
Baconzdążyłopracowaćtylkodwiejegoczęści:I.Dedignitateetaugmentisscientiarum,
1623(pierwotnieopracowanewjęzykuangielskimpt.TheTwoBooksontheProficience
andAdvancementofLearning,1605)II.NovumOrganon,1620(niedokończone;pierwot-
neopracowanie:Cogitataetvisa,1612).ZprojektowanejIIIczęścidzieła,mającejtrak-
towaćohistoriinaturalnej,zostałytylkofragmenty,wydanepośmiertniept.Silvasilva-
rumw1664r.Innezamierzoneczęścitegodzieła,m.in.Philosophiaactiva,niezostały
wykonane.Pozatymgłównymdziełem,zażyciaBaconaogłoszonyzostałzbiórjego
studiówetyczno-politycznychpt.Essays,1597,apośmiertniewyszłautopia:New
Atlantis,1627.
DziełaBaconamająpięknąformęliteracką;byłonobokMontaigne,atym,który
wesejuurabiałnową,swobodniejsząpostaćnaukowegowykładu.Celowałwaforystycz-
nymujmowaniumyśli.
Swemetodologicznestanowiskozająłwcześnie;natomiastpomysłwielkiego,sys-
tematycznegodziełapowziąłdopierow1607r.
POPRZEDNICY.Bacon,opracowującempirycznąteorięnauk,żywiłprzekonanie,
dokonywaprzewrotuwnauce.Faktyczniezaśmiałzasobąwielowiekowątradycjęan-
gielską,specjalnieoksfordzką,którejjużwXIIIw.filozofnoszącytosamonazwisko,co