Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
PIERWSZYOKRESFILOZOFIINOWOŻYTNEJ
telesowi,wktórymwidziałomistrzascholastyków.Niemniejionmiałgorącychzwo-
lenników.Międzybizantyjskimiuczonymi,osiadłyminaZachodzie,byliteżobrońcy
perypatetyckiejfilozofii,przeciwnicyPlatonaiplatonistów:naczeleichstałTeodorGa-
za(około1400–1480,od1440r.weWłoszech,profesorwFerrarzeiRzymie)iJerzy
zTrapezuntu(1396–1484,weWłoszechmniejwięcejod1430r.).
Przeciwieństwoplatonizmuiarystotelizmuniebyłozresztązasadnicze.Pogląd
neoplatończyków,żeniemaróżnicymiędzynaukąPlatonaaArystotelesa,stałsiętrady-
cyjnywBizancjumiterazzostałprzeniesionynaZachód;sprzyjałtemupoglądowiBes-
sarion,którybędącplatończykiemtłumaczyłArystotelesa;broniłtegopogląduPico.
RenesansowizwolennicyArystotelesapragnęlioczyścićfilozofięjegozprzymieszek
chrześcijańskichizwalczaliinterpretacjętomistyczną;alewystępowalitakżeprzeciwawerro-
istycznejiwogóleprzeciwwszelkiminterpretacjomśredniowiecznymArystotelesa;sami
przeważnieinterpretowaligonaturalistycznienawzórAleksandrazAfrodyzji.Czołowym
przedstawicielem„aleksandrynizmu”byłPiotrPomponazzi(1462–1524).Jednakże
ipanteistycznainterpretacjawduchuAwerroesaznalazłazwolenników
,takżearystotelizm
rozszczepiłsięnadwieszkoły:aleksandrystów,mającychgłównąsiedzibęwUniwer-
sytecieBolońskim,iawerroistów,zgromadzonychzwłaszczawPadwie.Międzyobu
szkołamitoczyłsiępodkoniecXVwiekuzażartyspór,głównieonieśmiertelnośćduszy
.
WXVIwiekuspórtenjużucichłinajlepsiarystotelicy,jakzasłużonydlaprzyro-
doznawstwaAndrzejCaesalpinus(1519–1603),nadwornylekarzpapieski,lubsłyn-
nywswoimczasielogikJakubZabarellazPadwy(1532–1589),stojącnastanowi-
skukompromisowopojętegoarystotelizmu,dokonywalipożytecznychbadań
szczegółowychiprzyczynilisiędopoznaniaautentycznegoArystotelesa.
3.F
ILOZOFIASTOICKA
odegrałazaOdrodzeniarolę,któramożemierzyćsięzrolą
PlatonaiArystotelesa.Inawet,podczasgdycibylidobrzeznaniwśredniowieczuimyśl
ichjużprzedtemzdążyławsiąknąćwkulturęłacińską,odnowieniestoicyzmubyłore-
welacją.Szczególniejfilozofiaprzyrodystoików,aletakżeichteologia,skłaniającasiędo
panteizmu,odpowiadałypotrzebomumysłowymOdrodzenia.PodczasgdywpływPla-
tonadoszedłdoszczytuwXVwieku,wpływstoikówprzeważałwXVIwieku;Platon
iArystotelespatronowaliOdrodzeniuwłoskiemu,naukazaśstoikówprzyjęłasięszcze-
gólniejnaPółnocy
.PierwotnieznanabyłatylkoprzezpośrednictwoCycerona;później
sięgniętodosamychźródełstoickich.Najwięcejprzyczyniłsiędotegoholenderskifi-
lologJustusLipsiuszLowanium(1547–1606).Lipsiuszresztąuważałzaprawdzi-
wychprzedstawicielinaukistoickiejgłównieepigonów:SenekęiEpikteta,inaucetejdał
interpretacjęchrystianizującą,któradługosięutrzymała.
Tobyłygłównezdobyczehumanistów;alepozatyminnejeszczedoktrynystaro-
żytneodżyływczasachnowych:
4.S
CEPTYCYZM
odżyłniedziękifilologom,leczdziękigrupiefilozofówzMon-
taigne,emnaczele;tymniechodziłoowierneodtworzeniestarożytnegopirronizmu,ale
owłasnąsceptycznąfilozofię,dlaktórejwpirronizmieznaleźlikopalniępomysłówiar-
