Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HUMANIŚCI
15
gumentów.DopieroXVIIwiekzająłsięopracowaniemstarożytnychźródełsceptycy-
zmu:SamuelSorbière(1615–1670)tłumaczyłSekstusa,akanonikSzymonFou-
cher(1646–1696)napisałhistorięakademizmu.
5.Nawet
STAROJOŃSKAFILOZOFIAPRZYRODY
,mimoswąarchaiczność,znalazłaod-
dźwiękwśródfilozofówRenesansu,którymbyłabliskaprzezswehilozoistycznepojmo-
wanieprzyrodyjakoożywionejiuduchowionej.Stanowiłanieoddzielnyobóz,leczje-
denzmotywówwłoskiejrenesansowejfilozofiiprzyrody.JeszczewXVIIwieku
przyznawałsiędoniejKlaudiuszBerigard(lubBeauregard),Francuz,profesoruni-
wersytetówwłoskichwPizieiPadwie.
6.E
PIKUREIZM
równieżniebyłobcynowożytnejfilozofii.Aleodnowionyzostał
dopierowXVIIwiekuprzezGassendiegoiinnych.DlaRenesansubyłfilozofiąna-
zbytmechanistyczną.
II.MONTAIGNEIHUMANIŚCI-PSYCHOLOGOWIE.Podczasgdyfilolo-
gowiezajmowalisięwytworamiczłowieka,jegoliteraturąifilozofią,topsychologowie
imoraliściinteresowalisięnimsamym.Pierwszywynikzainteresowańiobserwacyjbył
sceptyczny.ZwłaszczauczołowegomyślicielaówczesnejFrancji,Montaigne,a.
MicheldeMontaigne(1533–1592)pochodziłzeznanejrodzinykupieckiej,
osiadłejwBordeaux.Odbyłstudiaprawnicze,poczymzajmowałstanowiskawpolity-
ceiadministracji,byłradcąmiejscowegoparlamentu,potemburmistrzemswegomia-
sta.Jeździłteżniemałopoświecie,znałświatiludzi.Byłczłowiekiemciekawymżycia,
aledbałymowygodę,lubiącympracować,alebezwysiłku.Pisałdlawłasnejprzyjemno-
ści,poamatorsku,notującpoprostuobserwacjenadżyciemiludźmi,aniemyślącoteo-
riachikonstrukcjachnaukowych.Wydałswenotatyw1580r.pt.Essais.Wpóźniejszych
wydaniachdodałjeszczenoweichpartie(całą3księgęwwydaniuz1588r.).Inspirowa-
nebyłyprzezżycie,alerównieżprzezksiążki,mianowicieautorówstarożytnych,naj-
więcejSekstusaEmpirykaiwogólesceptykówgreckich.
POGLĄDY.
1.S
CEPTYCYZM
.
SzczególnącechęwywodówfilozoficznychMon-
taigne,astanowiło,iżbyłyneutralnewobeczagadnieńnajbardziejporuszającychfilo-
zofów—jakto,czyjestBógiczyjestduszaodrębnaodciała.Chciałsięzajmowaćtyl-
kobezspornymifaktamiżycialudzkiego,któretrzebauznaćniezależnieodstanowiska.
Itotakżebyłocechąjegowywodów,iżunikałyogólnychteorii.Montaignenie
bardzowierzyłwichmożliwość:możnaopisywaćświatiludzi,alechciećwogólnyspo-
sóbująćichnaturę,to,jaksądził,tosamo,cochciećścisnąćwodęwpięści.
Miałytedytewywodypewnerysysceptyczne.Alebyłtosceptycyzmszczególny:
wyrósłnienapodłożuteorii,leczżycia,powstałniezezniechęceniadoświataimyśli,
leczzupodobaniadonich;wyrósłnietylkoznieufnościdoteoretycznychdociekań,ale
więcejjeszczezprzekonania,żeszkodatrawićnanichżycie,żesłuszniejjestsięodnich
powstrzymać,jaktoczynilisceptycy.
