Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
PIERWSZYOKRESFILOZOFIINOWOŻYTNEJ
POPRZEDNICY.Brunozłączyłwswymsystemieróżnorodnewpływy,któredziałały
wepoceOdrodzenia:jegoteorieodnawiałyzarównopoglądyneoplatońskie,jaksto-
ickie:równieżśredniowiecznychArabów,jakAwerroesiAwicenna,podawałzaswych
poprzedników;anowożytnyKopernikoddziałałnańwprzełomowysposób.Występu-
jączaśnasamymschyłkuOdrodzenia,korzystałjużzwcześniejszychjegofilozofów,za-
równozParacelsusa,jakzTelesia.
POGLĄDY.1.N
IESKOŃCZONOŚĆŚWIATA
.ZnaukiKopernikaBrunowyciągnąłwnio-
sekonieskończonościświata,choćsamKopernikstałjeszczenastanowisku,żeświat
jestskończonyimaSłońcejakoośrodek.Brunouświadomiłsobie,żegwiazdystałesą
tejsamejnaturycoSłońceiżegranicaświatajestkoncepcjązupełnieniezrozumiałą.
Ludzkość,coprawda,znatylkoskończonączęśćwszechświata;alektoprzypuszcza,iż
tylejesttylkociałniebieskich,ilemywidzimy,podobnyjestdotego,ktomniema,żeży-
jątylkoteptaki,któreonwidziprzezokno.Toprzekonanieonieskończonościbyłode-
cydującymczynnikiemwpoglądzieBrunanaświat;onodawałotemupoglądowipod-
niosłyton.Onoteżkazałomuoderwaćsięodpanującejjeszczezajegoczasówfilozofii
Arystotelesa,któraświatuważałazaskończony.
Świat,jakonieskończony,niemożebyćujętyprzezzwykłepojęcialudzkie,sąone
bowiemformowanenamodłęrzeczyskończonych.Wobecnieskończonościniknieróż-
nicamiędzytym,cowiększeicomniejsze;wobecniejpunktniejestróżnyodciałaani
środekodpowierzchni;możnawkażdymmiejscuwidziećśrodekświata,aściślemó-
wiąc,środkaświataniemanigdzie.Upadłaprzetostarakoncepcjaśrodkaświata,aznią
przeciwstawienieróżnychsferwewszechświecie,przeciwstawienieziemiinieba;świat
jestjednorodnywewszystkichswychczęściach.Mileniesąbliższenieskończonościniż
stopy,astulecianiesąjejbliższeniżminuty.„Będącczłowiekiemniejesteśbliższynie-
skończoności,niżgdybyśbyłmrówką;aleteżniejesteśdalszy,niżgdybyśbyłciałemnie-
bieskim”.Człowiekacechujepychawobecjednychistot,apokorawobecinnych;wper-
spektywienieskończonościtracipodstawęzarównopycha,jakpokora.Nowysposób
myśleniaBrunazrównałczłowiekaztym,cowewszechświecienajwiększe,iztym,co
najmniejsze.
2.J
EDNOŚĆŚWIATA
.Światcałyjesttedyjednorodny.Materiajestjednegotylkoro-
dzaju;materiaziemskanieróżnisięodniebiańskiej.Częścitejjednorodnejmateriisą
spojonewjednącałość.Brunowyobrażałsobie,żetosiłaprzyciągającaczęściutrzymu-
jeświatwjedności;alesiłęprzyciągającąpojmowałjakoduchową,napodobieństwo
sympatii.
Wszechświatjestjeden,niemniejskładasięzmnogościsamoistnychjednostek.
JednostkiteBrunonazywałmonadami(odgreckiegoÌov¿˜—jednostka).Jak
punkt,minimummatematyczne,jestskładnikiemprzestrzeni,aatom,minimum
fizykalne,składnikiemciał,takmonadajestminimummetafizycznym.
Kształtymonadsąniepowtarzalne,boBóg,któryjekształtował,jestniewyczerpany
