Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BRUNOIRENESANSOWAFILOZOFIAPRZYRODY
23
wswejtwórczości.Każdamonadajestczęściąiobrazemjedynegoświata,azarazem
każdajestinna.
3.Ż
YCIEŚWIATA
.Każdacząstkaświataobdarzonajestżyciem.„Niemarzeczytak
błahej,kruchej,nędznejiniedoskonałej,która...nieposiadałabyduszy”.„WrazzPitago-
rasemiwszystkimi,którzynieodparadymająoczy,wnioskujemy,żeniezmierzony
duchwypełniaiogarniawszystko”.„Skorozaśduch,dusza,życieznajdujesięwe
wszystkimizpewnymstopniowaniemwypełniacałąmaterię,tomusistanowićpraw-
dziwąrzeczywistośćiprawdziwąformęwszystkiego”.Takahilozoistycznaipanpsychi-
stycznakoncepcjaświata,głoszonaprzezBruna,byłaprzeciwieństwemmechanistycznej
filozofii.Życiewewszechświecierozwijasięwedlewłasnychprawżycia,niewedlepraw
mechanicznych;światniejestmaszyną,leczzespołemsiłżywych.Podczasgdynastęp-
nestulecieskłonnebyłopojmowaćżycienawzórmechanizmu,toBrunoipokrewni
mumyślicieleOdrodzenia,odwrotnie,nawetdziałaniemechanicznemartwychprzed-
miotówusiłowalipojąćnapodobieństwożycia.
Wszystkozaś,cożywe,jestwolne;więcwprzyrodziepanujewolność.Ztego
przekonaniaBrunowyciągnąłpraktycznekonsekwencje:niktniemaprawadonarzuca-
niainnymjakichkolwiekograniczeń,czytomaterialnych,czyduchowych,wszczegól-
nościniedopuszczalnyjestwszelkiprzymusreligijny.Wolnośćstanowiłaoboknieskoń-
czonościzasadniczyryspogląduBrunanaświat.
4.H
ARMONIJNOŚĆŚWIATA
.HarmonijnośćbyładlaBrunajeszczejednąistotnące-
chąświata.Ibyłtopoglądtypowydlajegoepoki:pięknoświataupoiłoludziOdrodze-
nia,nietylkoartystów,alenawetścisłychbadaczówprzyrody.Odżyłduch,którywGre-
cjiwyraziłsięwteoriachpitagorejczykówiPlatona.
HarmonijnośćświataBrunotłumaczyłwtensamsposób,cojegouduchowienie
ijegowolność.Jestharmonijny,bojestdoskonały,ajestdoskonały,bojestobrazem
Boga.HarmonijnedziełoBożemożnapojąćnajlepiejprzezanalogiędodziełartystów.
Wprawdzieposzczególnejednostki,zktórychświatsięskłada,sąniedoskonałe,alewca-
łościświatjestdoskonałyidoskonałośćjegojestpociechądlaniedoskonałejjednostki,
taksamojakwiecznośćświatamusijejwynagrodzićosobistąśmiertelność.
ISTOTAFILOZOFIIBRUNA.Brunopojąłprzyrodę:1)infinistycznie—jakonie-
skończoną,2)monistycznie—jakojednorodnąiwjedensystemzwiązaną,3)dyna-
mistycznie—jakozespółsiłżywych,4)teozoficznie—jakoobraziobjawienieBoga,
5)optymistycznie—jakotwórdoskonały,harmonijnyipiękny.
PoglądnaświatBrunaprzeciwstawiałsięzarównosupranaturali-
zmowi,jakimaterializmowi.NiebyłonoryginalnympomysłemBruna,był
jednymzparuzasadniczych,stalepowracającychpoglądówna
świat.Byłtegosamegotypu,copoglądstoicki.WszakżeBrunowzbogaciłgowieloma
szczegółami(zwłaszczapojmującświatjakonieskończony)idałmuwyrazświetny,
przezwielepokoleńnieprześcigniony.
