Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Europaarozbiory
7
Zchwiląwybuchuinsurekcji1794r.sprawauzyskaniafrancuskiej
pomocymilitarnejstałasięgłównymcelempolitykiKościuszki.WParyżuod
lutego1794r.działałFranciszekBarssreprezentującypowstańcząPolskę.
Przyszłomuzogromnymtrudemprzełamywaćnieufnośćiuprzedzenia
radykalnychprzywódcówKonwencjiwobecpowstaniapolskiegojakoniedość
rewolucyjnego.Opomocymilitarnejmowyjużniebyło,alefiaskiemzakoń-
czyłysiętakżestaraniaofrancuskąpożyczkęiwydanieoficjalnejdeklaracji
wsprawiepolskiej.MaximiliendeRobespierrestanowczomówił:„żadnych
zasiłków!”,aAntoineLouisdeSaint-Justoświadczył:„Rządrepublikifran-
cuskiejniepoświęcianigrosza,nienarazianijednegoczłowiekadlapoparcia
rewolucji,którejcelembyłobyalboutrzymanierząduarystokratycznegolub
monarchicznego,alboktórabypodnazwąrewolucjidążyłatylkodozmiany
formyrządu,nieoparłszysięnazasadach,któresamejednesąpodstawą
konstytucjiprawdziwierepublikańskiej”.Kiedywlipcu1794r.przewrót
termidoriańskiobaliłdyktaturęjakobinów,niewielesięzmieniło.Wprawdzie
KomitetOcaleniaPublicznego11listopada1794r.wyraziłzgodęnapożyczkę,
alewPolscebyłojużpowszystkim.Wstyczniu1795r.Komitetstwierdził,że
aktualnieniemożebyćmowyoratowaniuPolski,sprawętęnależywięc
„odłożyć”,cooznaczałoodcięciesięodPolski.Wniespełna3miesiącepóźniej
–5kwietnia1795r.–RepublikaFrancuskazawarłazPrusamipokójwBazylei.
WydarzeniawPolscelat1791–1794,angażującuwagęisiłyRosji,
AustriiiPrus,byłydlaFrancjikorzystne,gdyżopóźniałymontowaniekoalicji
monarchicznejEuropyprzeciwrewolucji.Insurekcjakościuszkowskazwiązała
nadWisłąarmierosyjskieipruskie,atakżeczęśćsiłaustriackich,których
zabrakłonadRenem,gdyFrancuziwnowejofensywiejesienią1794r.zajęli
HolandięimiastawniemieckiejNadrenii.Toteżwhistoriografiipolskiej
uważasię,że„małojestkartciemniejszychwdziejachdyplomacjifrancuskiej,
jaksprawastosunkuKomitetuOcaleniaPublicznego[...]doinsurekcjipolskiej
[...]dorozbioruPolski”(MarianKukiel).
Polacymielipodstawydogoryczy.Aletakczyinaczejrewolucyjna
FrancjabyłaprzeciwnikiemmonarchicznejEuropy,ablokmocarstwkonty-
nentalnych,Rosji,PrusiAustrii,spojonysojuszemzbudowanymnagrabieży
ziempolskich,stałsięfilaremstaregoporządku.TrwaławojnazAustrią,armie
francuskieniosłyhasłarewolucji–równościiwolnościludów.Podtrzymywało
tonadziejęnaodmianęlosuwśródtychzpopowstaniowychemigrantów,którzy
weFrancjiznaleźlischronienie.
UpadekPolskiporuszyłliberalneiradykalnekręgiinteligencjiwpań-
stwachniemieckich,zwłaszczatam,gdziebylizwolennicymonarchiikon-
stytucyjnej.NatomiastkołazachowawczeireakcyjnemalowałyTadeuszaKoś-
ciuszkęjakopolskiegoOliveraCromwella,awinsurekcjiwidziaływyłącznie
jakobińskązarazę,którąnależywypalićżelazem.Poostatecznympodziale
