Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
PROBLEMYIKONFLIKTY(1921-1923)
odbywałosięwjęzykuniemieckim.Łagodniejszykursstosowałzaborcaaustriacki,
alewpraktycepowszechnyobowiązekszkolnyniebyłrealizowany.Najgorzej
wyglądałasytuacjawzaborzerosyjskim,gdzienieistniałobowiązekszkolny,
aszkołybyłynastawionenaintensywnąrusyfikację.Wrezultaciew1921r.odse-
tekanalfabetówwynosiłprzeciętnie33,przyczymwmiastachsięgałon19,ana
wsi-aż38.Oilewieświelkopolskamiałatylko4%analfabetów,otylegalicyjska
-34%,apoleska-78%.
Namocydekretuz9II1919r.wprowadzononacałymobszarzePolski
powszechnyobowiązekszkolnydladzieciod7do14lat.Wefekcieodsetek
dzieciobjętychwpraktycenauczaniempodstawowymwzrósłz69w1921r.do
80w1925r.Szczególniewyraźnastałasiępoprawawbyłymzaborzerosyjskim.
Równocześnierealizowanoustawęoobowiązkowymnauczaniuanalfabetów
wWojskuPolskim.Szybkorozwijałosięteższkolnictwośrednie,któregozasad-
niczymtypemstałosię8-klasowegimnazjumidoktóregoprzyjmowanopoczwar-
tejklasieszkołypodstawowej.W1923r.w762gimnazjachuczyłosię227tys.
uczniów.Słabiejrozwijałosięszkolnictwozawodowe.Poważnymzadaniembyła
rozbudowaszkolnictwawyższego,gdyżprzedwojnąnaziemiachpolskichdzia-
łałotylkoparęuczelniakademickich.Doistniejącychwcześniejuniwersytetów
wKrakowie,LwowieiWarszawieorazpolitechnikilwowskiejdodanowkrótce
nowoutworzoneuniwersytetywPoznaniuiWilnie,atakżeKatolickiUniwersytet
Lubelski.Powstałyrównieżliczneuczelniespecjalistyczne,takiejakAkademia
Górniczo-HutniczawKrakowieczyWyższaSzkołaHandluZagranicznegoweLwo-
wie.W1924r.wPolscedziałałojuż17wyższychuczelni.
Ruchwydawniczy.Niezwykłyrozkwitprzeżywałruchwydawniczy,uwolniony
odcenzuralnychograniczeńzaborców.Równiewielkiskokdokonałsięwproduk-
cjiczasopiśmienniczej,którabyławówczasnajbardziejmasowymśrodkiemprze-
kazu.W1918r.wydawanowPolsceokoło500tytułów,czyliprawiepołowęstanu
sprzedIwojnyświatowej,w1925r.zaśjuż1606tytułów.Byłytogazetyipisma
reprezentującecałągamępostawideowychorazróżnorodnośćtematyczną,od
popularnychpismbrukowychdopostawionychnanajwyższympoziomiepism
naukowych.Znajpoważniejszychdziennikówwymienićnależychoćby„Czas”,
wileńskie„Słowo”,„KurieraWarszawskiego”,„GazetęWarszawską”,„Ilustrowany
KurierCodzienny”czysocjalistycznego„Robotnika”.
Nauka.Wrazzrozwojemszkolnictwawyższegorozszerzałysięinstytucjo-
nalnepodstawynaukipolskiej:instytutyitowarzystwanaukowe,atakżenaukowy
ruchwydawniczy.KrakowskąAkademięUmiejętnościprzekształconowogólno-
krajowąPolskąAkademięUmiejętności.Wwieludziedzinachpolscynaukowcy
osiągaliwybitnesukcesy.WymienićmożnachoćbymatematykaWacławaSier-
pińskiego,dwukrotnąlaureatkęNagrodyNobla,pracującąweFrancjiMarięSkło-
dowską-Curie,przebywającegowAngliietnografaBronisławaMalinowskiegoczy
mikrobiologaLudwikaHirszfelda.
Stosunkiwyznaniowe.Przewagęliczebnąmiałowyznanierzymskokatolickie,
deklarowaneprzezokoło62%obywateli.Jeszczewyraźniejszabyładominacja
katolikówobrządkułacińskiegowwojewództwiekrakowskim(89%)ikieleckim
