Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.19.Strachidreszczemocjiwparkurozrywki
31
Klasycznekolejkigórskie:Wysokościiduże
szybkościsąpasjonujące,takjakstukaniestarych
drewnianychkolejek.Gdyjedziemyszybkoprzez
krótkizakrzywionykawałekdrogi,pozornasiła
odśrodkowaprzyciskanasdosiedzenia;gdyjedzie-
myprzezkrótkie,alebardzozakrzywionewzgó-
rze,tesiływydająsięwyrzucaćnaszsiedzenia.
Gdymijamykrawędźpierwszegoinajwiększego
wzgórza,mamypoczuciespadania.Wrażeniejest
najlepsze,gdysiedzimywpierwszymwagoniku,
wtedymamyprzedsobąniewielkączęśćkolejki.
Jednakmyślę,żesiedzeniewostatnimwagoniku
jestjeszczebardziejprzerażające.Gdyzbliżamysię
dokrawędziicorazwiększaczęśćkolejkizaczyna
sięobniżać,siłydziałającenanasztyłurosną-
najpierwstopniowo,apotembardziejgwałtownie
(wsposóbwykładniczy),agdywłaśnieosiągniemy
brzeg,siłaznika.Wydajesię,żejakiśwysłannik
szatanapopchnąłnasgwałtownienakrawędźici-
skawdółwswobodnymspadaniu.
Kolejkatypu„szalonamysz”:Wagonikisąwy-
syłaneoddzielnienatrasę.Kabina,wktórejsiedzi-
my,obracasięnadramązkółkami,którajedzie
potorze,aośobrotujestumieszczonaztyłuwa-
gonika.Gdydojeżdżamydoostregozakrętu,rama
poruszasiępozakrzywionymtorze,alekabina
jeszczeprzezchwilęjedzienawprost,zanimteż
sięobróci.Wtymmomenciemamywrażenie,że
kabinawylatujewdrogi.
Nowoczesnekolejkigórskie:Pętlepionowe
orazkorkociągidostarczajądoznańsiłodśrodko-
wych,któregwałtowniezmieniająwartośćikie-
runek,atakżeobracajądogórynogami.Obate
czynnikirodząstrach.Gdypniemysiępopiono-
wejpętli,widocznasiłaodśrodkowapowinnama-
lećpodczaspowolnejjazdy,alezakrzywieniedro-
gimocnowzrasta,abyutrzymaćtępozornąsiłę.
Wniektórychkolejkachgórskichmożemyporu-
szaćsięwzdłużtoruodwróceniplecamidokierun-
kujazdy,abyniemożnabyłoprzewidziećżadnej
zmianysiły,szybkościaniprzyspieszenia,których
zaznamy.Jazdakolejkągórskąpociemkurównież
wykluczaprzewidywalnośćizwiększastrach.
Rotor:Gdystoiszprzyścianiewewnętrznej
dużegoobracającegosięcylindra,czujesz,jaksiła
odśrodkowaprzyciskaciędościany(rys.1.4a).Ta
siłamożezmienićtwojepostrzeganiekierunku
wdółistworzyćiluzjęprzechyleniawtył.Jeśli
siłajestwystarczającoduża,podłogamożeodpaść,
podczasgdymyjesteśmyutrzymywaniwmiej-
scuprzezsiłętarciamiędzynamiaścianą.Mimo
żeideaistnieniasiłyzewnętrznejmożebyćwte-
siła
dośrodkowa
(odściany)
ciężar
tarcie
pozorna
siła
odśrodkowa
dośrodkowa
(odkonia)
siła
(a)
pozorna
siła
odśrodkowa
(b)
Rysunek1.4.Siływystępujące(a)wrotorzeoraz(b)na
karuzeli
dydośćprzekonująca,jednaksiła,którafaktycz-
nienasutrzymuje,jestskierowanadowewnątrz.
Ścianapchanaswkierunkuśrodkacylindra,aby
utrzymywaćnaswruchupookręgu.Ponieważnie
zsuwamysiępościanie,siłatarciamusibyćskiero-
wanawgóręirównoważyćnaszciężar.
KołoFerrisa,karuzelaiobracającesięhuś-
tawki:Tejazdydostarczająłagodniejszychdoznań
siłyodśrodkowej.KiedykabinanakoleFerrisa5
obracasięwgórnejczęścikoła,czujemy,jakbyja-
kaśsiłanasunosiła.Nadolekołaczujemy,jakby
cośwciskałonassiedzenie.Nakaruzelisiłaod-
środkowawydajesięwyrzucaćnasnazewnątrz
(rys.1.4b),szczególniewtedy,gdyjedziemyna
zewnętrznymkoniu,któryporuszasięszybciej
pookręguniżkońbliżejśrodka.Gdyjedziemyna
huśtawce,któraobracasięwokółcentralnejpiasty,
łańcuchyunosząsiępionowonazewnętrz,jakby
wypychałanastamsiłaodśrodkowa.Taknaprawdę
wkażdymztychprzypadkówniemasiłyodśrod-
kowej.Jestnatomiastsiładośrodkowa(którejźró-
dłemjestsiedzeniewkoleFerrisa,końnakaruzeli
orazłańcuchywhuśtawce)itowłaśnieonautrzy-
mujenaswruchuobrotowym.
Jazdanaobracającychsięramionach:Siedzi-
mywkabinieumieszczonejnazewnętrznymkoń-
curamienia,któraobracasięwokółzewnętrzne-
gokońcainnegoramienia,znajdującegosiębliżej
środka.Gdyramionaobracająsięwwokółswoich
osiwtymsamymkierunku,odczuwamynajwięk-
sząsiłęodśrodkowąimamynajwiększąprędkość,
gdyprzechodzimyprzezpunktnajbardziejodda-
lonyodśrodkaurządzenia.Gdykierunkiobrotu
5Popularnyndiabelskimłyn”(przyp.tłum.).
