Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wchłanianieitransportlipidów
Bardzoważnąwłaściwościąlipidówjestichniehydrofilowycharakter,couniemożli-
wiaichtransportwformierozpuszczalnejwosoczu.Dlategolipidytransportowane
sąwpostacispecjalnychkulistychstrukturstabilizowanychbiałkami,zwanych
lipoproteinami.Lipidyorazichprekursory(m.in.wolnekwasytłuszczowe,
glicerol)mogąbyćsyntezowaneworganizmieczłowieka,jednakdużaichczęść
jestpobieranawrazzpokarmem.
Lipoproteinyosoczadzieląsięna4głównegrupy:chylomikrony,lipoproteiny
obar-
dzoniskiejgęstości(VLDL),lipoproteinyoniskiejgęstości(LDL),lipoproteiny
owysokiej
gęstości(HDL).
Lipidyobecnewdiecie(głównietriacyloglicerole)ulegająhydroliziewżołądkudo
monoacylogliceroliikwasówtłuszczowych.Wkomórkachbłonyśluzowejjelita
dochodzidołączeniawchłoniętychlipidówzbiałkami-wtensposóbwytwarzane
sąlipoproteinynazywanechylomikronami.Chylomikronysąnastępnietranspor-
towaneprzezukładlimfatyczny,skądpoprzezprzewódpiersiowyprzedostająsię
doukładużyłygłównejgórnej.Ichobecnośćwosoczu(dostrzegalnaszczegól-
niepomniejwięcejgodzinieodspożyciaobfitegowtłuszczeposiłku)powoduje
jegomlecznożółtezabarwienie.Chylomikronytonajwiększelipoproteinyosocza
zbudowanegłównieztriacylogliceroli.Ichzadaniemjestdostarczanielipidów
zjelitabezpośredniodotkanekobwodowych.
Wątrobaodgrywakluczowąrolęwmetabolizmietłuszczów,ponieważbierzeudział
wtworzeniulipidów-syntetyzujetriacyloglicerole,fosfolipidy,aponadtoprze-
kształcakwasytłuszczowewciałaketonoweorazintegrujesyntezęimetabolizm
lipoproteinosocza.WwątrobiepowstająlipoproteinyfrakcjiVLDL,zawierające
triglicerydy,fosfolipidy,cholesterolorazapolipoproteiny.GłównąfunkcjąVLDLjest
transportlipidówzwątrobydotkanekobwodowych.Wtkankachobwodowychlipa-
zalipoproteinowaLPL–występującawkomórkachśródbłonkanaczyńwłosowatych
wielunarządów(m.in.tkankitłuszczowej,serca,płuc,rdzenianerki)-hydrolizuje
triglicerydylipoproteinVLDLichylomikronów,przekształcającjeodpowiednio
dolipoproteinopośredniejgęstościIDLorazchylomikronówresztkowych.Chy-
lomikronyresztkowedrogąendocytozypochłanianesąprzezkomórkiwątrobowe
przyudzialecząstekapoEorazdwóchreceptorów-LDL-RorazLRP
,zkoleili-
poproteinyfrakcjiIDLsąprzekształcaneprzezlipazęwątrobową(HL)dofrakcji
LDLlubbezpośredniowchłanianeprzezwątrobę.CząstkaLDLskładasięgłównie
zcholesteroluorazapolipoproteinyB100iwok.30%jestrozkładanawtkankach
pozawątrobowych(poprzezendocytozę,wktórejudziałbiorąreceptoryLDL-R).
Wtensposóblipoproteinytetransportującholesteroldotkanekobwodowych.
WorganizmieczłowiekaistniejerównieżsystemzdolnyDodzyskać”cholesterol
ztkanektłuszczowychiprzetransportowaćgozpowrotemdowątroby.Zasadni-
18
30Fizjologiaipatofizjologiagospodarkilipidowej
