Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Psychologiajestnaukąempiryczną–zagadnieniawprowadzające
Psychologiajesttonaukaoczynnościachczłowiekaioczłowie-
kujakoichpodmiocie.
Takokreślonyprzedmiotnadajespecyficz-
nysensogólnymschematommetodologicznym,
wedługktórychbadacze-psychologowiestawiają
pytaniabadawcze(problemy),formułująprawdo-
podobneodpowiedzinanie(hipotezy),dokonują
pomiaruinteresującychichzmiennychi–wresz-
cie–sprawdzajązgodnośćsformułowanychhi-
potezbadawczychzdanymidoświadczenia.
Stosowaneprzezpsychologówprocedu-
rybadawczemusząuwzględniaćtakżefakt,że
przedmiotembadanianaukowegoniejestme-
tal,minerał,promieniowanie,aleczłowiekijego
zachowanie.Wtympodręcznikubędziemowa
oosobliwościachprowadzenianaukowychba-
dańpsychologicznych–zniezbędnymodwoła-
niemdologicznychiogólnometodologicznych
podstawbadańnaukowychwnaukachempirycz-
nych(przedewszystkimwniniejszymrozdziale).
2.Celepoznanianaukowego
–zewnętrzneiwewnętrzne
Niekażdepoznaniemożebyćuznanezanaukowe.
Abymożnabyłojezatakieuznać,musirealizo-
waćokreślonecele.ZaJanemSuchem(1973,s.16)
możnawyróżnićdwarodzajecelów:zewnętrzne
iwewnętrzne:
[ś]celezewnętrznewynikajązfunkcji,jakiepełni
naukawspołeczeństwie,wżyciuludzi,awięcUna
zewnątrz”,gdyjeststosowanadorealizacjipewnych
zadańteoretycznychlubpraktycznych.Celewe-
wnętrznetocele,jakiesobieuczonyzwyklestawia
bezpośredniowswejpracybadawczej,celeczysto
poznawcze.
Zwykłosięmówić,żekażdybadaczzmierzado
tego,bypoznaćprawdę,bydaćprawdziwyobraz
tegowycinkarzeczywistości,którybada.Byłaby
zatemprawdacelemnajgłówniejszympoznania
naukowego.Myślę,żetrafnieująłtoznanyfilozof
WładysławStróżewski(1991,s.72):
Gdyśw.Augustyn,podługichposzukiwaniach,zna-
lazłwreszciezadowalającągoodpowiedźnapyta-
nie,czymjestszczęście,sformułowałjąnastępu-
jąco:beataąuippevitaestgaudiumdeveritate(życie
szczęśliwetoradowaniesięzprawdy).Myślę,że
odpowiedźtamusizkoniecznościodnosićsiędo
życiaczłowiekanauki.Niemawiększejradościniż
radośćznalezieniaprawdy.Iniemawiększejtroski
nadto,byto,coznajdowane,byłoistotnieprawdą.
Niekażdaprawdajednakjestcelembadacza.
Taka,któragointeresuje(powinnainteresować!),
cechujesię:
>
>
ogólnością;
ścisłością;
>
wysokąinformacyjnązawartością;
>
>
pewnościąepistemologiczną;
prostotąlogiczną.
Mimopozornejniemożnościrealizacjiwszyst-
kichpięciucelówjednocześnie,przybliższejich
analiziemetodologicznejokazujesię,żenietylko
sąoneściślezesobąpowiązane,lecztakżewza-
jemniesięwarunkują.Niejesttowidocznena
pierwszyrzutoka,gdyżzwiązkimiędzywyróżnio-
nymicelamimajązazwyczajcharakterpośredni–
coilustrujeschematprzedstawionynarycinie1.1.
RYGINA1.1.Wzajemnepowiązaniacelówpoznania
naukowego
Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieSuchiSzcześniak,2006,
s.46.
Głównemiejscewtymschemaciezajmuje
cel:informacyjnazawartość(wysoka),związany
zpozostałymicelami.Jegocentralnepołożenie
uzasadnionejestrównieżtym,żewarunkujeon
bezpośredniostopieńsprawdzalnościwiedzy,
gdyżimwięcejdanetwierdzenie(hipotezaba-
dawcza)mówiorzeczywistości,imbogatszejest
wtreść,imwreszciewięcejmożnazniegowypro-
wadzićróżnorodnychkonsekwencjilogicznych
idoświadczalnych,tymłatwiej(idokładniej)moż-
najebędziesprawdzić(liczniejszyibardziejróż-
norodnybędziemateriałempiryczny,naktórym
twierdzeniezostaniepotwierdzone).Zkoleiinfor-
macyjnazawartośćwiedzyuwarunkowanajestjej
ogólnościąwyrażającąsięliczbązdań(wniosków
6
