Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
zakończeńswoichwszystkimSłowominnym;jakgdybystarożytniPolacybyli
pierwotnym,najstarszymludemIndo-Europejskim,albojakgdybysięzgram-
matykijakiéjnajprzódparadygmatówSłówjestem,będęimambylinauczyli,
idopierodobrzejeumiejącnapamięćdoSłówinnychprzycze-||6||piali.Takiéjto
teoryiwypowiedzianéjniejasnoprzezF.Żochowskiegoprzyklasnąłświeżo
Dr.RymanowiczwniemieckiéjrozprawieswojéjoKonjugacyipolskiéj,którą
niżéjobszerniéjniecorozbiorę.
Niemniéjoczywistą,prawiematematyczniepewnąjestprawdą,stwierdzoną
dowodamijakbyanatomicznychrozbiorów,żeformyjasmi,jasmijesm,tesame
sącosanskr.asmi,grec.έσμι,łac.sum,iżezłożonesązpierwiastkuasistnienie
oznaczającegoizaimkami,takjakdrugaosobaassi,έσσι,jasse,jes,estensam
mieścipierwiastekiprzytartypóźniejzaimekosobydrugiéj.Byłatoprawdadaw-
noznanaprzedemną,jamjąpierwszywpolskimjęzykuwyłuszczył,idoSłowa
polskiegozastósowałwewszystkichodcieniach.[…]
||25||
OSŁOWIEPOLSKIEM.
||27||
KtokolwiekchoćpowierzchownieprzypatrzyłsiębudowieSłowaPolskiego,
poznał,jakmałoładuiskładuwtéjważnéjczęściGrammatyki.Uczącysięlub
chcącynauczyćdrugiegoniewie,jaktomówią,zktóregozacząćkońca;aktosię
nadpraktycznetowzniósłstanowisko,komuchodzioorganizmiskładumie-
jętności,oprawdę,temudusznowtymLabiryncieioglądasięzaniciąAriadny,
poktóréjbysięprzedarłprzezwszystkiekryjówkitéjsztucznéjinaderzłożonéj
budowy.MniejszatuoWzoryczyliParadygmata,podługktórychwszyst-
kieSłowaPolskiesięodmieniają;mniejszaoto,ilejesttaknazwanychKonju-
gacyiPolskich,botosąrzeczyszkólne,praktyczne,którewinniśmystarym
pedagogom:idzietuowyłożenieskładuibudowySłowa,owynalezieniepraw,
którewkonstrukcyijegosązłożone.UkładwKonjugacyemożetylkobyćna-
ocznymiprzejrzystymprzykłademprawwyśledzonych,alenigdycelemposzu-
kiwań.Imrozmaitszyjestukład,tymwiększapełnośćprawipiękności.Któżwe
wspaniałéjbudowligotyckiéj,wogrodzieangielskim,niewidzisymetryi,praw
ipodziałnakwadraty;tylkobakałarz,albocudzoziemiec,którymałymkosztem
chciałbysięwkilkugodzinachniewprawnymswymorganemnauczyćpopolsku,
radbywidziałSłowapolskiepodzielonenaCzteryKonjugacye,itobezwy-
jątku!AtolijęzykiSłowiańskieniesąaniwkolebceniedołężności,anitéżzbiera-
ninąrozmaitychszczątkówłaciny:cechypierwotnościwyraźniejeszczewcałéj
przebijająbudowie,||28||aprawatéjbudowyjednesąprawaitesame,alebardzo
rozmaiciezmiarkowanewedługrodowitéjintuicyiiwłaściwegousposobieniaor-
ganów.Zrozmaitościtéjwynikajątrudnościdotądjeszczeniepokonane18.
18NajwiększezasługiwtymwydzialeumiejętnościpołożyłzPolakówMroziński,
któryjakokolwiekzbadałnaturęgłosówpolskich,pokrewieństwoichiróżnorodnośćwyświecił.
