Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
246.JózefBełza,Krótkiryschemii…
(fragment)
1852
Krótkiryschemii,zdodaniemtreściwegozastosowaniajéjdorolnictwa;napisałJózefBełza.
(zdrzeworytami),Warszawa1852,s.7-12.
MarekCybulski
||7||[…]
2.Ojęzykuchemicznympolskim.Pierwiastkiwpolskimjęzyku,nadanemają
takienazwiska,abysięprzypadkowaćmogły.
Związekdwóchpierwiastkówzakończymywnazwiskupierwszémnaik,yk
lubek,dodającnazwiskociaładrugiego.Jeżelibędziepołączonasiarkazchlo-
rem,nazwiemytosiarczykchloru,jeżelizaśutworzymyzwiązekchloruzżela-
zem,mówićbędziemyżetojestchlorekżelaza.Podteprawidłaniepodchodzą
ciałazawierającewsobiekwasoród,coniebawemokażemy.||8||
Kwasoródzdrugiemiciałamiwydajezwiązkizwanekwasorodkami,tezaś
dzieląsięnaniedokwasyikwasy,(oкислыикиcлoты).Niedokwasynazywają
się,dodającdociałaktórezłączyłosięzkwasorodemwyrazniedokwas;np.rdza
żelazna,jesttylkopołączeniemkwasoroduzżelazem,mówimywięcżetojest
niedokwasżelaza,(oкисьжел.за).Ponieważniedokwasymetalowe,jaktozaraz
zobaczemy,łącząsięzciałamidrugiemiiwydająsole;teprzetoktóretaksię
zachowują,nazywająsięzasadamisolnemi,(oснованиясoлeй),Naostatektakie
niedokwasymetalowe,któresięrozpuszczająwwodzie,nazywająsięalkaliami,
(щeлoчи).
Wszystkienazwiskakwasówzakończemynaowy:tymwięcsposobem
nakwaszukwaszonéjsiarki,powiemykwassiarkowy,lubkwaswodorodno-siar-
kowy,stosowniedotego,czyprzezdziałaniekwasorodulubwodorodu,zrobiłsię
kwaszniéj.
Związkimetalówpomiędzysobą,nazwiemyspiżami,(сплaвoкъ);jeżelinp.
złączemysrebrozmiedzią,powiemy,żetojestspiżsrebraimiedzi.Możnabyitu
zakończaćtezwiązkiwnazwiskupiérwszémnaek,np.srebrekmiedzi,||9||złotek
srebrait.p.Gdybyzaśjakimetalpołączyłsięzżywemsrebrem,np.srebro:na-
zwalibyśmytoamalgamąsrebra,(сopтутокъсеребра).
Kwasymogąłączyćsięzniedokwasamimetalowemi,będącemizasadami
solnemi,itworzyćsole,(сoли).Solomnadajesięnazwiskapodwójne:piérwsze
czyligłówneodkwasów,itekończąsięnaan,nazwiskozaśniedokwasupopro-
studopiérwszegosiędopisuje.Jeżelinp.kwassiarkowyzłączysięzniedokwa-
semżelaza:sólztądpowstałąnazwiemysiarkanniedokwasużelaza,(с.poкиcлая
oкисьжел.зa),lubdlaskrócenia,siarkanżelaza,(с.poкиcлoежел.зo).
Skorowodazłączysięchemiczniezniedokwasemmetalowym;związek
ztądpowstałynazywasięwodanem;takimbędzienp.wodanniedokwasużelaza
(воднаяoкисьжел.зa),czylimówiącprzezskróceniewodanżelaza.
