Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
właśnieoparciesięnasamodzielnychbadaniachjęzykowych?Któżnierozko-
szowałsięobszernymrozdziałemostarożytnymjęzykupolskimwjegonPi-
śmiennictwie”,gdzie,międzyinnemidowodamigłębokiegowniknięciawducha
języka,dowiadujemysię,żewwyrazachłez,krów-eziówsąkońcówkami2-o
przyp.1.mn.,żesłowojestem,jesteś,jestizaimekjasątegosamegopierwiastku
it.d.it.d?
Oboktegozastępupracownikówliterackich,obchodzącychsięzjęzykiem
beznajmniejszéjceremoniiitrzymającychsiętegozdania,że,dlaodznaczeniasię
natémpolu,wcalesięuczyćnietrzeba,awystarczasamaodwagacywilnaitlejąca
wgienijalnychpiersiachiskranatchnienia,godniestająprzedstawicieletegożsa-
megokierunkubadańjęzykoznawczychnakatedrachwszechniciinnycht.p.za-
kładów.Tak,międzyinnemi,tkliwyhistorykliteratursłowiańskich,zpękające-
mistrunamiserca,beznajmniejszegowahaniasiępodjąłsięwykładugramatyki
porównawczéj,zachęcanyoczywiścieprzezdrugiegouczonegoencyklopedystę,
wedługktórego,abybyćprofesoremuniwersyteckim,dosyćjestumiećponie-
mieckuipotrafićkorzystaćzodpowiednichpodręczników,kompendiów,hand-
buchówinpróbekfilozofiimowy”.Drugi,głębokibadaczjęzykówsłowiańskich
ifizyjologiimowyludzkiéj,ostrzegającymłodzieżprzedszkodliwościąnrozle-
głéjwiedzyBoppówiGrimmów”ibawiącyją(tj.młodzież)opowiadaniemkroni-
kiskandalicznéjdworuBizantyńskiego,dowodziłnajzupełniejseryjo,żedźwię-
ki,wyrażanewgraficepolskiéjpołączeniamilitersz,cz,chit.d.,składająsię
istotnie:czzespółgłosekciz,sz-zespółgłoseksiz,inawetch-zespółgłosek
cih;tensamuczonywywodziłwyrazkrztałtodnieistniejąjącego80słowiańskiego
pierwiastkukrislit.d.Innyznowu,niepospolityznawcawszystkichjęzykówkuli
ziemskiéj,mówiącopoczątkuirozmaitościmowyludzkiéj,zaprzykładempasto-
raKnaka(zaprzeczającegosystemowiKopernikanapodstawiepismaświętego),
dlaobjaśnieniapoczątkumowyodesłałsłuchaczyiczytelnikówdorajuzAda-
memiEwą,dlaobjaśnieniazaśrozmaitościmowy-dowieżyBabel,-zacona-
turalniezostałpochwalonyprzezpobożnegokrytyka,któryprzytéjsposobności
zlekceważeniemtraktowałGrimma,aRenanazbłotemzmięszał,pomimożenie-
równiewiększaczęśćbogobojnychprelekcyibyłaprostymwyciągiemzdzieła
potępionegoodszczepieńca(E.Renan,De1’originedulangage),takżenawet
sądyoinnychuczonych(np.oSteinthalu)byływypowiedzianetusłowamiRena-
na.Zapoznającżądnąwiedzymłodzieżzjęzykiemchińskim,japońskim,hoten-
tockim,meksykańskim,sanskryckim,staroperskim,litewskim,celtyckimit.d.,
ito,rozumiesię,napodstawiesamodzielnegozbadaniawszystkichtychjęzyków,
głoszonojéj,żewyrazbógpochodziodbyć,zupełnietaksamo,jakrógodryć,
it.p.Możnabyłotakżesłyszećgłęboko-uczonetwierdzenia,żegreckiwyraz
kúrelubkúra(dziewica,dziewczyna)jestoczywiścietegosamegopierwiastku,
copolskicóra,it.d.it.d.
80Takwdruku.
