Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
.
mnogie–obejmująuszkodzeniaprzynajmniejdwóchokolicciaławtakimstopniu,żekażde
znichwymagaleczeniaspecjalistycznegoimożezagrażaćżyciu;defniujesięjejakourazy
ociężkościpowyżej18punktówwskaliISS(InjurySeverityScore).
Trzebawspomnieć,żedaneodnośniedourazówpochodzązróżnychkrajów,międzynarodowych
bazdanychiszczegółowychopracowań,częstoopisywanesąwniecoinnysposób,wzależności
odzastosowanychkryteriów,orazzbieranesąwróżnychokresach,acozatymidzie–różnią
sięmiędzysobą.Niezmieniatojednakfaktu,żeumożliwiająanalizęiprzynajmniejteoretyczne
przygotowaniesię,byzmierzyćsięzproblemem,jakistanowipacjenturazowy.
Wprzeszłościsytuacjabyłaprostsza.Dopóźnegośredniowieczawłączniedominowałyrany
zadawanebroniąbiałą–głównieranyrąbaneimiażdżonekończynluburazypenetrującejamy
brzusznejiklatkipiersiowej.Wrazzpojawieniemsięprochustrzelniczegozwiększyłasięenergia
zadawanychobrażeń,aprzeztoichrozległość,orazpojawiłsięnowyczynnik–wysokatempe-
ratura.Wdobierozkwituprzemysłuciężkiegomasowymproblememstałysięwypadkiprzypracy
izwiększyłasięliczbaupadkówzwysokości.Zpostępemmotoryzacjiprzybyłaznacznaliczba
pacjentówposzkodowanychwwypadkachdrogowych.Wobectemparozwojucywilizacyjnego
stajemyzatemwobliczupandemiiurazów.
1.2.Pandemiaurazów
Pandemia(odgr.pan–Hwszyscy”,idemos–Hlud”)toepidemiachorobyzakaźnejwróżnychśrodo-
wiskachnadużymobszarze,występującanp.naróżnychkontynentach,wtymsamymczasie.Tytułem
przykładumożnawymienić,wrazzpodaniemliczbyofarśmiertelnychnacałymświecie,pandemiegrypy:
.
hiszpanki(1918–1919)–ponad50mln;
.
.
azjatyckiej(1957)–ok.1mln;
hongkong(1968)–ok.1mln;
.
A/H1N1(od11czerwca2009)–ok.12799.
Oczywiściedefnicjapandemiidotyczychoróbzakaźnych,jednakwsytuacjiurazówdanenatemat
ofarśmiertelnychnacałymświecienaroksązastraszająceiprzyjmująpodobnąskalę:
.
wypadkisamochodowe–ok.1,4mln;
.
upadki–ok.556tys.;
.
działaniawojenneiterroryzm–ok.30tys.
WedługdanychŚwiatowejOrganizacjiZdrowia(WorldHealthOrganization,WHO)corokuna
świecieobrażeńciaładoznajeponad75mlnludzi.WsamejtylkoUniiEuropejskiej(UE)odnotowuje
sięprawie40mlnzgłoszonychurazównarok,prowadzącychdookoło233tys.zgonów(ryc.1.1).
WPolsceprzyczynyobrażeńrozkładająsiępodobniejakwpozostałychkrajachUE(tab.1.1).
Urazówdrogowych,obarczonychnajwiększymodsetkiemśmiertelnościipourazowegoinwalidz-
twa,doznająwwiększościmłodzimężczyźni,wwiekuprodukcyjnym.WStanachZjednoczonych
rocznykosztleczeniachorychurazowychwynosiłponad2,5%wartościproduktukrajowego
brutto.WPolsce,niestety,niemanatentematszczegółowychdanych.Istotnejestrównieżto,
2
1.EPIDEMIOLOGIACIĘŻKICHURAZÓWCIAŁA