Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała

Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-5665-5

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

1253

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała. Red. Sosada, Krystyn; Żurawiński, Wojciech . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018, 1253 s. ISBN 978-83-200-5665-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Sosada, K.

A2 Żurawiński, W.

T1 Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

PP Warszawa

YR 2018

SN 978-83-200-5665-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 199611, author = "", editor = "Sosada, Krystyn and Żurawiński, Wojciech", title = "Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2018", address = "Warszawa", isbn = "978-83-200-5665-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Sosada, Krystyn

ED - Żurawiński, Wojciech

TI - Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY - Warszawa

PY - 2018

SN - 978-83-200-5665-5

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Sosada, Krystyn; Żurawiński, Wojciech. Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała [baza danych online] Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018 [dostęp: 27 04 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/ostre-stany-zagrozenia-zycia-w-obrazeniach-ciala-krystyn-sosada-wojciech-199611.

medycyna ratunkowa, resuscytacja, farmakoterapia, SOR, obrażenia ciała, postępowanie przedszpitalne, centrum urazowe, wstrząs urazowy, transport pacjenta, ból pourazowy, znieczulenie regionalne

Do późnego średniowiecza dominowały rany zadawane bronią białą, wraz z pojawieniem się prochu strzelniczego zwiększyła się energia zadawanych obrażeń, a przez to ich rozległość, oraz pojawił się nowy czynnik – wysoka temperatura. W dobie roz...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-5665-5

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

1253

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Rekomendacja I Jerzy Robert Ładny35
Rekomendacja II Krzysztof Bielecki37
Rekomendacja III Radosław Owczuk39
Kilka słów od Redaktorów Naukowych Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński41
1. Epidemiologia ciężkich urazów ciała Zbigniew Śledziński, Dariusz Łaski44
1.1. Wprowadzenie44
1.2. Pandemia urazów45
1.3. Epidemiologia urazów z punktu widzenia szpitalnego oddziału ratunkowego49
1.4. Wypadki drogowe55
1.5. Przemoc i samobójstwa57
1.6. Upadki59
1.7. Urazy na skutek wypadku w pracy60
1.8. Urazy na skutek uprawiania sportu61
1.9. Urazy a alkohol61
1.10. Ciężkie urazy. Politrauma62
Piśmiennictwo65
2. Organizacja i funkcjonowanie centrów urazowych w Polsce i na świecie Leszek Brongel66
Piśmiennictwo79
3. Badanie pacjenta urazowego Jerzy Robert Ładny, Marzena Wojewódzka-Żelezniakowicz82
3.1. Wprowadzenie82
3.2. Badanie podmiotowe82
3.2.1. Dolegliwości bólowe (SAMPLE – pain) i skale oceny bólu83
3.2.2. Pozostałe elementy SAMPLE85
3.3. Badanie przedmiotowe86
3.3.1. Badanie przedmiotowe w warunkach przedszpitalnych – ITLS, PHTLS (primary, secondary survey)86
3.3.2. Badanie przedmiotowe w warunkach szpitalnych90
3.4. Badania obrazowe wykorzystywane podczas oceny pacjenta z obrażeniami ciała97
3.5. Badanie pacjenta urazowego w sytuacjach szczególnych98
3.5.1. Pourazowe zatrzymanie krążenia98
3.5.2. Badanie ciężarnej99
Piśmiennictwo100
4. Resuscytacja pacjenta urazowego Dorota Zyśko, Dariusz Timler102
4.1. Wprowadzenie102
4.2. Epidemiologia urazowego zatrzymania krążenia104
4.2.1. Miejsce zdarzenia urazowego zatrzymania krążenia (TCA)105
4.2.2. Obrażenia ciała u pacjentów z TCA oceniane według skali ISS105
4.2.3. Mechanizm urazu ciała105
4.2.4. Pierwszy zarejestrowany rytm serca106
4.3. Etiopatogeneza urazowego zatrzymania krążenia107
4.4. Hipotermia108
4.5. Kwasica109
4.6. Objawy urazowego zatrzymania krążenia110
4.7. Rozpoznanie urazowego zatrzymania krążenia110
4.7.1. Warunki przedszpitalne110
4.7.2. Pacjent z TCA w szpitalu111
4.8. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone przez zespoły ratownictwa medycznego podstawowe (P) i specjalistyczne (S) na miejscu zdarzenia i podczas transportu115
4.10. Leczenie specjalistyczne118
4.9. Postępowanie w SOR118
Piśmiennictwo119
5. Wstrząs urazowy Jerzy Lasek122
5.1. Definicje122
5.2. Rodzaje wstrząsu i ich patomechanizm123
5.3. Rozpoznanie przedszpitalne125
5.4. Transport pacjenta, postępowanie przedszpitalne i szpitalne127
Piśmiennictwo134
6. Zasady transportu i monitorowanie pacjenta urazowego Łukasz Krzych, Tomasz Sanak136
6.1. Wprowadzenie136
6.2. Transport pierwotny137
6.2.1. Bezpieczeństwo pacjenta i zespołu ratownictwa medycznego138
6.2.2. Siły i środki138
6.2.3. Modyfikacje techniki transportu139
6.2.4. Akronim AT-MIST ETA – przekazanie informacji o poszkodowanym do SOR/CU140
6.2.5. Komfort termiczny141
6.2.6. Monitorowanie podczas transportu141
6.3. Transport wtórny143
6.4. Transport wewnątrzszpitalny144
Piśmiennictwo147
7. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów urazowych Opracowanie merytoryczne rozdz. 7 Cezary Pakulski148
7.1. Wprowadzenie Cezary Pakulski148
7.1.1. Definicje148
7.1.2. Wspólne problemy149
7.2. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami głowy Cezary Pakulski159
7.2.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu161
7.2.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej165
7.2.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie167
7.3. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami twarzoczaszki Cezary Pakulski172
7.3.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu172
7.3.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej175
7.3.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie177
7.4. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami gałki ocznej Cezary Pakulski180
7.4.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu180
7.4.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej181
7.4.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie182
7.5. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami szyi Cezary Pakulski186
7.5.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu186
7.5.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej187
7.5.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie188
7.6. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami klatki piersiowej i brzucha Cezary Pakulski189
7.6.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu190
7.6.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej193
7.6.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie194
Piśmiennictwo196
7.7. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami narządu ruchu Jacek Majewski, Ewa Górnik-Właszczuk197
7.7.1. Analgezja, sedacja i anestezja w okresie przedszpitalnym197
7.7.2. Analgezja, sedacja i anestezja w okresie szpitalnym198
Piśmiennictwo203
7.8. Analgezja, sedacja i anestezja dzieci z urazami Ludwik Stołtny204
7.8.1. Wprowadzenie204
7.8.2. Zasady leczenia bólu u dzieci207
7.9. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów urazowych w wieku podeszłym Jerzy Wordliczek, Renata Zajączkowska215
7.9.1. Wprowadzenie215
7.9.2. Zmiany farmakokinetyki leków związane z wiekiem217
7.9.3. Ból pourazowy u pacjentów w wieku podeszłym217
7.9.4. Postępowanie okołooperacyjne u pourazowego pacjenta w wieku podeszłym230
7.9.5. Analgosedacja u pacjenta geriatrycznego po urazie234
Piśmiennictwo237
7.10. Analgezja, sedacja i anestezja kobiety ciężarnej po urazie Michał Gaca, Mieczysław Pietrzyk238
7.10.1. Wprowadzenie238
7.10.2. Środki farmakologiczne stosowane podczas znieczulenia u kobiet ciężarnych244
Piśmiennictwo251
8. Znieczulenie regionalne Waldemar Machała252
8.1. Wprowadzenie252
8.2. Uśmierzanie bólu u chorego urazowego252
8.3. Znieczulenie regionalne254
8.3.1. Leki używane w znieczuleniu regionalnym257
8.3.2. Co komu wolno, czyli kto jest uprawniony do wykonywania znieczulenia regionalnego258
8.3.3. Ograniczenia znieczulenia regionalnego u chorych po urazie, czyli co należy wiedzieć, zanim podejmie się decyzję o jego wykonaniu – rozważania praktyczne259
8.3.4. Warunki bezpiecznego znieczulenia regionalnego u chorych po urazie261
8.3.5. Sedacja w czasie znieczulenia ogólnego262
8.3.6. Zgoda na wykonanie znieczulenia regionalnego263
8.3.7. Praktyczne aspekty wybranych rodzajów znieczulenia regionalnego264
8.4. Zakończenie268
Piśmiennictwo268
9. Ból pourazowy Małgorzata Malec-Milewska, Radosław Chutkowski270
9.1. Wprowadzenie270
9.1.1. Definicja270
9.1.2. Epidemiologia270
9.1.3. Patomechanizm i objawy271
9.2. Postępowanie przeciwbólowe w zależności od miejsca świadczenia pomocy medycznej oraz od poszczególnych okresów po urazie ciała272
9.1.4. Okresy bólu po urazie ciała272
9.2.1. Postępowanie przeciwbólowe na miejscu wypadku i w czasie transportu272
9.2.2. Postępowanie przeciwbólowe w SOR276
9.2.3. Postępowanie przeciwbólowe w opiece ambulatoryjnej i w domu pacjenta280
9.2.4. Przetrwały ból pourazowy281
9.3. Podsumowanie284
Piśmiennictwo284
10. Krwotok pourazowy i urazowe uszkodzenie naczyń Piotr Richter, Marian Kratochwil286
10.1. Wprowadzenie286
10.2. Postępowanie przedszpitalne, na miejscu zdarzenia286
10.3. Transport do centrum urazowego287
10.4. Postępowanie w SOR289
10.4.1. Badania laboratoryjne289
10.4.2. Badania obrazowe290
10.4.3. Czynniki ryzyka i dalsze postępowanie szpitalne290
10.5. Obrażenia naczyń brzusznych293
10.4.4. Farmakoterapia293
10.6. Krwotok urazowy kończyn299
10.6.1. Postępowanie na miejscu wypadku299
10.6.2. Postępowanie w SOR301
Piśmiennictwo302
11. Urazy czaszkowo-mózgowe Dariusz Szczepanek, Tomasz Trojanowski304
11.1. Wprowadzenie304
11.2. Bezpośrednie skutki urazu mózgu305
11.3. Ocena stanu pacjenta307
11.4. Postępowanie z chorymi po urazach czaszkowo-mózgowych z pierwotnymi uszkodzeniami mózgu308
11.4.1. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu wypadku308
11.4.2. Postępowanie w SOR309
11.4.3. Kwalifikacja chorych po urazach głowy do leczenia szpitalnego310
11.5. Charakterystyka wybranych urazów czaszkowo-mózgowych311
11.5.1. Pourazowe krwiaki wewnątrzczaszkowe311
11.5.2. Złamania kości czaszki318
11.5.3. Otwarty uraz czaszki318
11.5.4. Płynotok319
Piśmiennictwo320
11.5.5. Przetoki tętniczo-jamiste320
12. Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego Witold Janusz, Tomasz Trojanowski322
12.1. Epidemiologia322
12.2. Biomechanika urazów kręgosłupa szyjnego323
12.2.1. Urazy kręgosłupa323
12.2.2. Urazy rdzenia kręgowego326
12.3. Postępowanie przedszpitalne327
12.4. Postępowanie w SOR329
12.4.1. Badanie przedmiotowe329
12.4.2. Diagnostyka obrazowa331
12.4.3. Podsumowanie zaleceń335
12.4.4. Farmakoterapia w ciężkich urazach rdzenia kręgowego336
12.5. Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym337
12.5.1. Ogólne zasady leczenia337
12.5.2. Leczenie nieoperacyjne337
12.5.3. Leczenie operacyjne339
Piśmiennictwo340
13. Obrażenia twarzoczaszki Iwona Niedzielska342
13.1. Wprowadzenie342
13.2. Transport pacjenta z obrażeniami twarzoczaszki345
13.3. Odmienne warunki intubacji pacjenta z obrażeniami twarzoczaszki346
13.4. Rodzaje unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach medycznych czynności ratunkowych347
13.5. Rodzaje unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach pomocy specjalistycznej – rozwiązania tymczasowe347
13.6. Rodzaje unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach pomocy specjalistycznej – rozwiązania ostateczne349
13.7. Postępowanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącymi obrażeniami części mózgowej czaszki353
13.8. Postępowanie z obrażeniami części twarzowej czaszki oraz ciałem obcym354
13.9. Postępowanie z obrażeniami części twarzowej czaszki ze współistniejącymi uszkodzeniami narządu wzroku357
13.9.1. Podwójne widzenie357
13.9.2. Ciało obce wewnątrzgałkowo360
13.9.3. Ciało obce wewnątrzoczodołowo360
13.9.4. Zwichnięcie gałki ocznej360
13.9.5. Enoftalmia gałki ocznej361
13.9.6. Zaburzony odruch konsensualny362
13.9.7. Pogorszenie lub utrata ostrości widzenia/ślepota362
13.9.8. Wytrzeszcz tętniący365
13.9.10. Pęknięcie gałki ocznej366
13.9.9. Nierówność źrenic366
13.9.11. Zespół szczeliny oczodołowej górnej367
13.9.12. Krwiak zagałkowy367
13.10. Postępowanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącymi uszkodzeniami zębów i wyrostka zębodołowego w priorytecie natychmiastowym368
13.10.1. Wysunięcie zęba369
13.10.2. Zwichnięcie boczne369
13.10.3. Zwichnięcie całkowite – wybicie zęba370
13.10.4. Złamanie korzenia371
13.11. Postępowanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącym krwawieniem/krwotokiem372
13.10.5. Złamanie wyrostka zębodołowego372
13.12. Złamanie górnego piętra twarzy: złamanie zatoki czołowej, złamanie czołowo-oczodołowo-nosowe, dyslokacja oczodołowo-nosowa376
13.12.1. Złamanie ścian kostnych zatoki czołowej376
13.12.2. Dyslokacja oczodołowo-nosowa (DON) lub złamanie nosowo-oczodołowo-sitowe (NOS)377
13.12.3. Przemieszczenie górnego masywu twarzy377
13.12.4. Złamanie kości nosa379
13.13. Złamanie środkowego piętra twarzy381
13.13.1. Złamanie szczęki Le Fort I382
13.13.2. Złamanie szczęki Le Fort II384
13.13.3. Złamanie szczęki Le Fort III387
13.13.4. Złamanie oczodołu388
13.13.5. Złamanie jarzmowo-oczodołowe391
13.13.6. Złamanie jarzmowo-szczękowo-oczodołowe392
13.13.7. Izolowane złamanie łuku kości jarzmowej395
13.14. Złamanie dolnego piętra twarzy396
13.14.1. Złamanie żuchwy396
13.14.2. Złamanie wyrostka kłykciowego400
13.14.3. Zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego401
Piśmiennictwo405
14. Obrażenia gałki ocznej Katarzyna Michalska-Małecka408
14.1. Definicje408
14.2. Wprowadzenie409
14.3. Badanie okulistyczne409
14.3.1. Badanie ostrości wzroku409
14.3.2. Badanie aparatu zewnętrznego oka409
14.3.3. Badanie ruchomości gałek ocznych410
14.3.4. Badanie reakcji źrenic na światło410
14.3.5. Badanie odcinka przedniego gałki ocznej – rogówki411
14.3.6. Badanie komory przedniej oka411
14.3.7. Badanie spojówki i twardówki412
14.3.8. Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego412
14.4. Postępowanie po urazie oka413
14.3.9. Badanie w lampie szczelinowej413
14.4.1. Postępowanie na miejscu zdarzenia i w transporcie413
14.4.2. Postępowanie w SOR413
14.5. Postępowanie w przypadku różnych rodzajów obrażeń oka414
14.5.1. Stłuczenia i krwiaki powiek414
14.5.2. Rany powiek415
14.5.3. Erozja rogówki417
14.5.4. Ciało obce w rogówce i spojówce418
14.5.5. Rana rogówki419
14.5.6. Krwistek421
14.5.7. Ciało obce wewnątrzgałkowe422
14.5.8. Zaćma pourazowa424
14.5.9. Podwichnięcie i zwichnięcie soczewki425
14.5.10. Oparzenia chemiczne426
14.5.11. Uszkodzenie promieniowaniem UV428
14.5.12. Uszkodzenie termiczne430
14.5.13. Podspojówkowy wylew krwi431
14.5.14. Złamanie oczodołu, złamanie ściany dolnej oczodołu typu blow out432
Piśmiennictwo433
15. Obrażenia szyi Jacek Szeliga436
15.1. Wprowadzenie436
15.2. Epidemiologia437
15.3. Etiopatogeneza438
15.4. Objawy439
15.5. Rozpoznanie441
15.5.1. Diagnostyka przedszpitalna441
15.5.2. Diagnostyka szpitalna443
15.6. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone na miejscu zdarzenia przez zespoły ratownictwa medycznego446
15.5.3. Rozpoznanie różnicowe446
15.7. Medyczne czynności ratunkowe w SOR447
15.7.1. Zapewnienie drożności dróg oddechowych448
15.7.2. Ocena wentylacji448
15.7.3. Ocena układu krążenia, tętna i ciśnienia tętniczego krwi449
15.7.4. Ocena deficytów neurologicznych i dostęp naczyniowy449
15.8. Leczenie specjalistyczne450
15.8.1. Pacjenci niestabilni hemodynamicznie450
15.8.2. Pacjenci stabilni hemodynamicznie450
15.9. Podsumowanie (ryc. 15.2)453
Piśmiennictwo454
16. Obrażenia klatki piersiowej Jarosław Kużdżał456
16.1. Patofizjologia urazowych uszkodzeń klatki piersiowej Jarosław Kużdżał456
16.1.1. Wprowadzenie456
16.1.2. Urazy tępe457
16.1.3. Urazy przenikające459
16.2. Uszkodzenia ściany klatki piersiowej Jarosław Kużdżał463
16.2.1. Wprowadzenie463
16.2.2. Epidemiologia463
16.2.3. Etiopatogeneza464
16.2.4. Objawy465
16.2.5. Rozpoznanie466
16.2.6. Postępowanie na miejscu zdarzenia i podczas transportu466
16.2.7. Postępowanie w SOR467
16.2.8. Leczenie specjalistyczne467
16.3. Uszkodzenia przepony Krzysztof Bederski, Jarosław Kużdżał468
16.3.1. Wprowadzenie468
16.3.2. Epidemiologia469
16.3.3. Etiopatogeneza469
16.3.4. Objawy471
16.3.5. Rozpoznanie472
16.3.6. Leczenie473
16.4. Uszkodzenia dolnych dróg oddechowych Janusz Warmus, Jarosław Kużdżał476
16.4.1. Wprowadzenie476
16.4.2. Epidemiologia476
16.4.3. Etiopatogeneza476
16.4.4. Objawy i rozpoznanie477
16.4.5. Postępowanie na miejscu zdarzenia478
16.4.6. Postępowanie w SOR478
16.4.7. Leczenie specjalistyczne479
16.4.8. Oparzenia dróg oddechowych481
16.5. Odma opłucnowa i krwiak jamy opłucnej Janusz Warmus, Jarosław Kużdżał483
16.5.1. Wprowadzenie483
16.5.2. Odma opłucnowa484
16.5.3. Krwiak jamy opłucnej489
16.6. Uszkodzenia płuc Zbigniew Grochowski, Jarosław Kużdżał493
16.6.1. Wprowadzenie493
16.6.2. Stłuczenie płuca493
16.6.3. Rozerwanie płuca497
16.6.4. Krwiak płuca498
16.6.5. Pourazowa torbiel rzekoma płuca500
16.7. Uszkodzenia przełyku Janusz Włodarczyk, Jarosław Kużdżał503
16.7.1. Uszkodzenia tępe503
16.7.2. Uszkodzenia przenikające506
16.7.3. Oparzenia chemiczne przełyku507
16.8. Uszkodzenia serca Tomasz Gil, Jarosław Kużdżał511
16.8.1. Uszkodzenia przenikające serca511
16.8.2. Tępe uszkodzenia serca518
Piśmiennictwo523
17. Obrażenia brzucha Grzegorz Wallner, Michał Solecki528
17.1. Definicje528
17.2. Epidemiologia528
17.3. Etiopatogeneza529
17.4. Objawy529
17.5. Rozpoznanie530
17.6. Postępowanie na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu534
17.7. Postępowanie w SOR536
17.8. Leczenie specjalistyczne536
17.8.1. Żołądek538
17.8.2. Dwunastnica538
17.8.3. Jelito cienkie i krezka539
17.8.4. Jelito grube i odbytnica539
17.8.5. Wątroba540
17.8.6. Trzustka540
17.9. Zespół ciasnoty wewnątrzbrzusznej541
17.8.7. Śledziona541
17.10. Podsumowanie543
Piśmiennictwo543
18. Obrażenia wątroby Krzysztof Zieniewicz544
18.1. Definicja544
18.2. Epidemiologia544
18.3. Etiopatogeneza545
18.4. Objawy546
18.5. Rozpoznanie546
18.6. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone na miejscu zdarzenia, w transporcie i w SOR549
18.7. Leczenie specjalistyczne550
18.7.1. Leczenie zachowawcze551
18.7.2. Leczenie chirurgiczne doraźne552
18.7.3. Leczenie chirurgiczne w ośrodku specjalistycznym553
18.8. Podsumowanie555
Piśmiennictwo556
19. Urazy układu moczowo-płciowego Andrzej Prajsner558
19.1. Wprowadzenie558
19.1.1. Definicja558
19.1.2. Epidemiologia558
19.1.3. Etiopatogeneza558
19.1.4. Postępowanie w warunkach przedszpitalnych559
19.1.5. Postępowanie w SOR559
19.2. Urazy nerek560
19.1.6. Podsumowanie560
19.2.1. Epidemiologia560
19.2.2. Etiopatogeneza561
19.2.3. Objawy561
19.2.4. Postępowanie w warunkach przedszpitalnych561
19.2.5. Postępowanie w SOR561
19.2.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym562
19.2.7. Podsumowanie566
19.3. Uszkodzenia moczowodu568
19.3.1. Epidemiologia568
19.3.2. Etiopatogeneza568
19.3.3. Objawy568
19.3.4. Postępowanie w warunkach przedszpitalnych569
19.3.5. Postępowanie w SOR569
19.3.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym569
19.3.7. Podsumowanie570
19.4. Uszkodzenia pęcherza moczowego571
19.4.1. Epidemiologia i etiopatogeneza571
19.4.2. Objawy572
19.4.3. Postępowanie w warunkach przedszpitalnych573
19.4.4. Postępowanie w SOR573
19.4.5. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym573
19.4.6. Podsumowanie574
19.5. Uszkodzenia cewki moczowej575
19.5.1. Epidemiologia575
19.5.2. Etiopatogeneza575
19.5.3. Objawy576
19.5.4. Postępowanie w warunkach przedszpitalnych576
19.5.5. Postępowanie w SOR577
19.5.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym577
19.6. Uszkodzenia zewnętrznych narządów płciowych581
19.5.7. Podsumowanie581
19.6.1. Epidemiologia581
19.6.2. Etiopatogeneza582
19.6.3. Objawy i wynik badania fizykalnego584
19.6.4. Postępowanie w warunkach przedszpitalnych585
19.6.5. Postępowanie w SOR585
19.6.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym585
19.6.7. Uwagi dotyczące uszkodzenia narządów urogenitalnych w przebiegu urazów wielonarządowych586
19.6.8. Postępowanie w trakcie laparotomii eksploracyjnej587
Piśmiennictwo588
20. Obrażenia kości i stawów Krzysztof Słowiński, Karol Szymański590
20.1. Wprowadzenie590
20.2. Obrażenia stawów – skręcenia i zwichnięcia. Uwagi ogólne591
20.2.1. Skręcenie stawu591
20.2.2. Zwichnięcie stawu592
20.3. Złamania kości593
20.3.1. Pojęcia ogólne i podziały złamań593
20.3.2. Objawy złamania kości595
20.3.3. Wczesne powikłania złamań kości595
20.3.4. Późne powikłania złamań kości600
20.3.5. Powikłania zrostu kostnego602
20.3.6. Złamania patologiczne604
20.3.7. Doraźne postępowanie w złamaniach kości605
20.4. Złamania kości i zwichnięcia stawów606
20.4.1. Kończyna górna606
20.4.2. Kończyna dolna637
20.5. Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych673
20.5.1. Definicja673
20.5.2. Rodzaje ZCPP673
20.5.3. Przyczyny OZCPP674
20.5.4. Patomechanizm674
20.5.5. Skutki OZCPP675
20.5.6. Objawy i badanie kliniczne676
20.5.7. Badania i pomiary677
20.5.8. Leczenie678
Piśmiennictwo680
21. Mnogie obrażenia ciała Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński682
21.1. Definicje682
21.2. Epidemiologia682
21.3. Rola centrum urazowego i zespołu urazowego w leczeniu MOC683
21.4. Diagnostyka poszkodowanych z MOC684
21.5. Leczenie osób poszkodowanych z MOC687
21.5.1. Obrażenia OUN687
21.5.2. Leczenie zachowawcze po urazie brzucha692
21.5.3. Techniki małoinwazyjne w leczeniu MOC693
21.5.4. Leczenie preparatami krwiopochodnymi693
21.5.5. Płynoterapia w leczeniu poszkodowanych z MOC695
21.5.6. Leki hamujące fibrynolizę w leczeniu poszkodowanych z krwotokiem pourazowym696
21.5.7. Ocena ryzyka wystąpienia wstrząsu pourazowego u poszkodowanych z MOC697
21.5.8. Niewydolność wielonarządowa u poszkodowanych z MOC697
21.5.9. Czynniki rokownicze w leczeniu poszkodowanych z MOC698
21.5.10. Ocena funkcji nerek u poszkodowanych z MOC701
21.5.11. Niewydolność nadnerczy w MOC701
21.5.12. Insulinooporność w MOC702
21.5.13. Ocena koagulopatii pourazowej702
21.5.14. Profilaktyka zakrzepicy żylnej u poszkodowanych z MOC702
21.5.15. Mnogie obrażenia ciała u poszkodowanych stosujących leki przeciwkrzepliwe703
21.6. Podsumowanie706
Piśmiennictwo712
22. Leczenie ran Adam Dziki, Marta Fijałkowska, Bogusław Antoszewski714
22.1. Wprowadzenie714
22.2. Podział ran715
22.3. Gojenie ran715
22.3.1. Hemostaza716
22.3.2. Faza zapalna717
22.3.3. Faza proliferacyjna718
22.3.4. Faza przebudowy, dojrzewania, remodelingu719
22.4. Ciała obce w ranie720
22.5. Opracowanie rany721
22.6. Opatrunki722
22.7. Rodzaje nici stosowanych w chirurgii723
22.8. Rodzaje szwów stosowanych w chirurgii725
Piśmiennictwo728
23. Obrażenia ciała w następstwie oparzeń Anna Chrapusta, Jerzy Strużyna732
23.1. Wprowadzenie732
23.2. Rodzaje oparzeń734
23.2.1. Oparzenia cieplne734
23.2.2. Oparzenia chemiczne735
23.2.3. Oparzenia elektryczne735
23.3. Ocena głębokości i powierzchni oparzenia736
23.2.4. Oparzenia popromienne736
23.3.1. Głębokość oparzenia736
23.3.2. Powierzchnia oparzenia737
23.4. Okresy choroby oparzeniowej739
23.5. Oparzenia dróg oddechowych740
23.6. Podział oparzeń740
23.7. Epidemiologia742
23.8. Etiopatogeneza742
23.9. Objawy744
23.10. Rozpoznanie746
23.11. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone przez zespoły ratownictwa medycznego na miejscu zdarzenia i podczas transportu747
23.12. Postępowanie w SOR748
23.13. Leczenie specjalistyczne750
23.14. Podsumowanie751
Piśmiennictwo753
24. Pourazowe operacje rekonstrukcyjne i plastyczne Anna Chrapusta, Jerzy Strużyna754
24.1. Wprowadzenie754
24.2. Fizjologia gojenia ran i ich remodeling756
24.3. Sposoby rekonstrukcji skóry757
24.3.1. Rys historyczny757
24.3.2. Rodzaje przeszczepów757
24.3.3. Procesy i problemy towarzyszące przeszczepom759
24.3.4. Wgajanie się przeszczepu760
24.3.5. Nowoczesne techniki760
24.4. Przeszczepy śluzówki, ścięgien, powięzi, kości i chrząstek761
24.4.1. Przeszczepy śluzówki761
24.4.2. Przeszczepy ścięgien i powięzi762
24.4.3. Przeszczepy chrząstek763
24.5. Płaty766
24.4.4. Przeszczepy kości766
24.5.1. Rodzaje płatów i ich zastosowanie766
24.5.2. Unaczynienie mięśni770
24.5.3. Plastyki z odległych okolic ciała771
24.5.4. Reguła 6C Cormacka i Lamberty’ego771
24.5.5. Wolne płaty mikrochirurgiczne772
24.5.6. Rekonstrukcje pourazowe z wykorzystaniem płatów skórno-podskórnych, mięśniowych, skórno-powięziowych, skórno-mięśniowych774
Piśmiennictwo783
25. Wskazania do replantacji kończyn Adam Domanasiewicz784
25.1. Wprowadzenie784
25.2. Amputacje i pokrewne dewaskularyzacyjne obrażenia kończyn786
25.3. Badanie, postępowanie, zgłoszenie787
25.3.1. Stan miejscowy787
25.3.2. Hipotermia terapeutyczna788
25.3.3. Mechanizm urazu789
25.3.4. Wiek, stan ogólny, współistniejące urazy, schorzenia przewlekłe792
25.3.5. Zabezpieczenie pacjenta792
25.4. Wskazania do replantacji794
Piśmiennictwo798
26. Obrażenia ciała u dzieci Tomasz Koszutski, Andrzej M. Bulandra802
26.1. Obrażenia ciała u dzieci – ogólne zasady postępowania802
26.1.1. Definicje802
26.1.2. Epidemiologia802
26.1.3. Etiopatogeneza802
26.1.4. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu805
26.1.5. Transport dziecka do SOR807
26.1.6. Postępowanie w SOR808
26.1.7. Leczenie specjalistyczne810
26.2. Obrażenia głowy u dzieci811
26.1.8. Podsumowanie (ryc. 26.1)811
26.2.1. Definicje811
26.2.2. Epidemiologia812
26.2.3. Etiopatogeneza812
26.2.4. Objawy812
26.2.5. Rozpoznanie812
26.2.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu813
26.2.7. Postępowanie w SOR814
26.2.8. Leczenie specjalistyczne815
26.2.9. Podsumowanie (ryc. 26.2 i 26.3)816
26.3. Obrażenia klatki piersiowej u dzieci817
26.3.1. Definicje817
26.3.2. Epidemiologia818
26.3.3. Etiopatogeneza818
26.3.4. Objawy818
26.3.5. Rozpoznanie819
26.3.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu819
26.3.7. Postępowanie w SOR820
26.3.8. Leczenie specjalistyczne821
26.4. Obrażenia brzucha u dzieci822
26.3.9. Podsumowanie (ryc. 26.4)822
26.4.1. Definicje822
26.4.2. Epidemiologia823
26.4.3. Etiopatogeneza823
26.4.4. Objawy823
26.4.5. Rozpoznanie823
26.4.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu824
26.4.7. Postępowanie w SOR824
26.4.8. Leczenie specjalistyczne825
26.5. Oparzenia u dzieci827
26.4.9. Podsumowanie (ryc. 26.5)827
26.5.1. Definicje827
26.5.2. Epidemiologia828
26.5.3. Etiopatogeneza828
26.5.4. Objawy828
26.5.5. Rozpoznanie828
26.5.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu828
26.5.7. Postępowanie w SOR829
26.5.8. Leczenie specjalistyczne829
26.5.9. Podsumowanie (ryc. 26.6)830
Piśmiennictwo831
27. Chory w starszym wieku po upadku Jarosław Derejczyk, Elżbieta Pyrkosz-Cifonelli832
27.1. Wprowadzenie832
27.2. Epidemiologia upadków i omdleń u osób starszych833
27.3. Etiopatogeneza omdleń i upadków u osób starszych833
27.4. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu837
27.5. Postępowanie w SOR z chorym w starszym wieku po upadku839
27.6. Postępowanie diagnostyczno-lecznicze u osoby z omdleniem i upadkiem prowadzone na oddziale obserwacyjnym/specjalistycznym843
27.6.1. Ogólne zasady postępowania843
27.6.2. Leki przeciwkrzepliwe846
27.6.3. Profilaktyka przeciwzakrzepowa847
27.6.4. Badania obrazowe847
27.6.5. Badania laboratoryjne848
27.7. Leczenie specjalistyczne chorych ze złamaniem kości udowej849
27.6.6. Postępowanie u chorych z majaczeniem849
27.7.1. Objawy i rodzaje złamań, rozpoznanie różnicowe, czas zabiegu849
27.7.2. Optymalizacja leczenia złamania kości udowej zgodnie ze standardami ortogeriatrycznymi851
Piśmiennictwo852
28. Obrażenia ciała u kobiet ciężarnych Andrzej Witek854
28.1. Wprowadzenie854
28.2. Urazy kobiety w ciąży855
Piśmiennictwo855
28.2.1. Postępowanie przedszpitalne856
28.2.2. Postępowanie w SOR856
28.3. Poronienia857
Piśmiennictwo857
28.4. Pęknięcie ciężarnej macicy858
28.3.1. Postępowanie przedszpitalne858
28.3.2. Postępowanie w SOR858
28.3.3. Leczenie specjalistyczne858
28.4.1. Postępowanie przedszpitalne859
Piśmiennictwo860
28.4.2. Postępowanie w SOR860
28.4.3. Leczenie specjalistyczne860
28.5. Przedwczesne oddzielenie łożyska861
28.5.1. Postępowanie przedszpitalne861
28.6. Wypadnięcie pępowiny862
Piśmiennictwo862
28.5.2. Postępowanie w SOR862
Piśmiennictwo864
28.6.1. Postępowanie przedszpitalne864
28.6.2. Postępowanie w SOR864
28.7. Nagłe zatrzymanie krążenia u kobiet ciężarnych w następstwie urazu865
28.7.1. Postępowanie przedszpitalne866
28.7.2. Postępowanie w SOR869
28.7.3. Procedura ratunkowego cięcia cesarskiego871
Piśmiennictwo872
28.8. Badanie e-FAST (extended focus assessment with sonography for trauma)874
28.8.1. Projekcja podmostkowa (subcostal)875
28.8.2. Zachyłek wątrobowo-nerkowy – tzw. zachyłek Morrisona875
28.8.3. Zachyłek śledzionowo-nerkowy875
28.8.4. Zachyłek pęcherzowo-odbytniczy876
28.8.5. Projekcje płucne876
Piśmiennictwo877
29. Specyfika bojowych obrażeń ciała w następstwie terroru Przemysław Guła878
29.1. Wprowadzenie878
29.2. Damage control resuscitation i damage control surgery878
29.3. Broń i środki bojowe882
29.4. Aspekty medyczne aktów terroru882
29.5. Oddziaływanie broni palnej884
29.6. Następstwa wybuchów888
29.7. Broń biała889
29.8. Paralizatory890
29.9. Główne aspekty oceny i postępowania z osobami z obrażeniami bojowymi890
29.9.1. Elementy oceny890
29.9.2. Ocena poszkodowanego po wybuchu891
29.9.3. Ocena ran postrzałowych891
Piśmiennictwo892
30. Postępowanie ratunkowe w bojowych obrażeniach ciała Waldemar Machała894
30.1. Wprowadzenie894
30.2. Obrażenia bojowe895
30.2.1. Obrażenia postrzałowe896
30.2.2. Obrażenia wybuchowe900
30.3. Przyczyny śmierci907
30.4. Zgony możliwe do uniknięcia – co robić, żeby przeżyła największa liczba rannych?907
30.5. Zasady udzielania pomocy ofiarom eksplozji i postrzału na miejscu zdarzenia – faza przedszpitalna908
30.6. Faza szpitalna909
30.6.1. Segregacja medyczna909
30.6.2. Medyczne czynności ratunkowe w SOR909
30.6.3. Badanie ultrasonograficzne913
30.6.4. Transport rannego na blok operacyjny914
30.6.5. Czynności ratunkowe w warunkach sali operacyjnej915
30.6.6. Okres pooperacyjny – oddział intensywnej terapii923
30.6.7. Czas obserwacji poszkodowanych w szpitalu924
Piśmiennictwo925
31. Wybrane problemy w leczeniu obrażeń ciała u pacjentów z otyłością Krzysztof Paśnik, Michał Janik926
31.1. Epidemiologia otyłości926
31.2. Wpływ otyłości na leczenie pacjentów z obrażeniami ciała926
31.3. Urazy przenikające929
31.4. Urazy tępe929
31.5. Trudności techniczne u pacjentów otyłych w dostępach operacyjnych930
31.6. Sprzęt930
31.7. Podsumowanie931
Piśmiennictwo931
32. Substancje psychoaktywne a obrażenia ciała Magdalena Łukasik-Głębocka934
32.1. Wprowadzenie934
32.2. Epidemiologia934
32.3. Etiopatogeneza935
32.4. Objawy zatrucia935
32.4.1. Alkohol etylowy935
32.4.2. Benzodiazepiny939
32.4.3. Opioidy940
32.4.4. Kannabinoidy naturalne i syntetyczne942
32.4.5. Substancje o działaniu psychostymulującym945
32.5. Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych951
32.5.1. Badanie podmiotowe951
32.6. Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu.Ocena miejsca zdarzenia pod względem bezpieczeństwa953
32.5.2. Badanie przedmiotowe953
32.6.1. A – ocena i zapewnienie drożności dróg oddechowych953
32.6.2. B – ocena i zapewnienie wydolnego oddechu953
32.6.3. C – ocena i stabilizacja krążenia953
32.7. Rozpoznanie w warunkach szpitalnych954
32.6.4. D – ocena stanu neurologicznego954
32.8. Leczenie w SOR przez specjalistę medycyny ratunkowej955
32.10. Podsumowanie956
32.9. Leczenie na oddziale docelowym956
Piśmiennictwo956
33. Specyfika obrażeń ciała w urazach sportowych Juliusz Dec958
33.1. Wprowadzenie958
33.2. Zaburzenia świadomości, zadławienie, wstrząs i krwawienie959
33.2.1. Zaburzenia świadomości959
33.2.2. Zadławienie960
33.2.3. Postępowanie we wstrząsie i krwawieniu960
33.3. Urazy głowy961
Piśmiennictwo961
33.4. Urazy barku962
33.4.1. Anatomia962
33.4.2. Wywiad963
33.4.3. Badanie kliniczne963
33.4.4. Schorzenia stawu ramiennego964
Piśmiennictwo974
33.5. Staw łokciowy975
33.5.1. Badanie kliniczne975
33.5.2. Zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej – tzw. łokieć golfisty975
33.5.3. Wolne ciała chrzęstno-kostne śródstawowe (osteochondritis dissecans)977
33.5.4. Niestabilność rotacyjna tylno-boczna977
33.5.5. Zerwanie ścięgna bicepsa978
33.5.6. Zerwanie mięśnia trójgłowego ramienia979
33.5.7. Zwichnięcie stawu łokciowego979
33.6. Nadgarstek, ręka980
Piśmiennictwo980
33.6.1. Uszkodzenie więzadła pobocznego łokciowego kciuka981
33.6.2. Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej981
33.7. Staw biodrowy982
Piśmiennictwo982
33.7.1. Złamanie zmęczeniowe szyjki kości udowej983
33.7.2. Zapalenie kaletki krętarza większego i biodro przeskakujące984
33.7.3. Ból pachwiny985
33.7.4. Zespół mięśnia gruszkowatego986
33.8. Staw kolanowy987
33.8.1. Urazy stawu kolanowego988
33.8.2. Uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego993
33.8.3. Zwichnięcie rzepki993
Piśmiennictwo994
33.9. Staw skokowy995
Piśmiennictwo996
34. Choroba zakrzepowo-zatorowa – profilaktyka i leczenie Wacław Kuczmik998
34.1. Wprowadzenie998
34.2. Definicje998
34.3. Epidemiologia999
34.4. Etiopatologia999
34.5. Pierwotna profilaktyka ŻChZZ podczas leczenia chirurgicznego1002
34.6. Profilaktyka ŻChZZ u poszkodowanych z ciężkimi obrażeniami ciała1003
34.7. Objawy zapalenia żył głębokich1003
34.8. Rozpoznanie1005
34.8.1. Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich1005
34.8.2. Rozpoznanie zatoru płucnego1006
34.9. Leczenie1007
34.9.1. Leczenie antykoagulacyjne zakrzepicy żył głębokich i zatoru tętnicy płucnej1007
34.9.2. Leczenie trombolityczne ZŻG1008
34.9.3. Leczenie trombolityczne ZTP1008
34.9.4. Leczenie ŻChZZ u poszkodowanych z ciężkimi obrażeniami ciała1010
34.9.5. Wszczepienie filtra do żyły głównej dolnej1010
34.10. Powikłania1011
34.10.1. Powikłania stosowania leków przeciwzakrzepowych1011
Piśmiennictwo1012
34.10.2. Powikłania leczenia ŻChZZ1012
35. Profilaktyka infekcji w urazach Zygmunt Grzebieniak, Grzegorz Marek1014
35.1. Wprowadzenie1014
35.2. Epidemiologia i etiopatogeneza zakażeń pourazowych1016
35.3. Objawy zakażeń pourazowych1017
35.4. Postępowanie przedszpitalne w przypadku infekcji pourazowych1019
35.5. Postępowanie w SOR1020
35.6. Postępowanie specjalistyczne w przypadku infekcji pourazowych1028
35.7. Podsumowanie – ogólne zasady zapobiegania zakażeniom w obrażeniach ciała1032
Piśmiennictwo1033
36. Podtopienie Jacek Kot1036
36.1. Wprowadzenie1036
36.2. Epidemiologia1037
36.3. Etiopatogeneza1038
36.4. Objawy1041
36.5. Rozpoznanie1042
36.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu1043
36.7. Postępowanie w SOR1045
36.8. Leczenie specjalistyczne1047
Piśmiennictwo1048
37. Wypadek nurkowy Jacek Kot1050
37.1. Wprowadzenie1050
37.2. Epidemiologia1050
37.3. Etiopatogeneza1050
37.4. Objawy1052
37.5. Rozpoznanie1053
37.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu1054
37.7. Postępowanie w SOR1055
37.7.1. Postępowanie w wyszczególnionych przypadkach1055
37.8. Leczenie specjalistyczne1057
37.7.2. Transport poszkodowanego do miejsca leczenia rekompresyjnego1057
37.8.1. Rekompresja lecznicza – informacje ogólne1057
37.8.2. Główne zasady rekompresji leczniczej1058
37.8.3. Tabele rekompresji leczniczej1059
37.9. Podsumowanie1060
37.8.4. Stosowanie leków podczas rekompresji1060
Piśmiennictwo1061
38. Terapia hiperbaryczna Jacek Kot1062
38.1. Wprowadzenie1062
38.2. Mechanizm działania1063
38.3. Wskazania do terapii hiperbarycznej1064
38.4. Działania niepożądane i powikłania terapii hiperbarycznej1068
38.5. Przeciwwskazania do terapii hiperbarycznej1069
Piśmiennictwo1069
39. Hipotermia Sylweriusz Kosiński, Paweł Podsiadło1070
39.1. Wprowadzenie1070
39.2. Epidemiologia1070
39.3. Etiopatogeneza1071
39.3.1. Termoregulacja1071
39.3.2. Układ krążenia1072
39.3.3. Układ oddechowy1073
39.3.4. Metabolizm1073
39.3.5. Układ krzepnięcia1074
39.3.6. Hipotermia miejska1074
39.3.7. Hipotermia pourazowa1075
39.4. Objawy1076
39.5. Rozpoznanie1077
39.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu1077
39.6.1. Hipotermia łagodna (HT1)1077
39.6.2. Hipotermia umiarkowana (HT2)1078
39.6.3. Hipotermia głęboka (HT3)1079
39.6.4. Hipotermia z zatrzymaniem krążenia (HT4)1081
39.6.5. Hipotermia pourazowa1081
39.7. Postępowanie w SOR1082
39.7.1. Badania i sposoby dostarczania ciepła1082
39.7.2. Szybkość ogrzewania1083
39.8. Leczenie specjalistyczne1084
39.9. Podsumowanie1085
Piśmiennictwo1088
40. Ugryzienie, ukąszenie, użądlenie Sylweriusz Kosiński, Tomasz Darocha1090
40.1. Wprowadzenie1090
40.2. Epidemiologia1090
40.3. Etiopatogeneza1091
40.3.1. Uszkodzenia i zakażenia związane z ukąszeniami1091
40.3.2. Wścieklizna1092
40.3.3. Ukąszenia przez zwierzęta jadowite1093
40.4. Objawy1094
40.4.1. Ugryzienia przez ssaki1094
40.4.2. Ukąszenie przez żmiję1095
40.5. Rozpoznanie1096
40.5.1. W warunkach przedszpitalnych1096
40.5.2. W warunkach szpitalnych1097
40.5.3. Ukąszenie przez żmiję zygzakowatą1098
40.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu1099
40.7. Postępowanie w SOR1101
40.7.1. Wywiad, badania1101
40.7.2. Profilaktyka tężca1103
40.7.3. Ukąszenie przez żmiję zygzakowatą1103
40.8. Leczenie specjalistyczne – profilaktyka wścieklizny1106
40.9. Podsumowanie1106
Piśmiennictwo1108
41. Choroba wysokościowa Paweł Lampe1110
41.1. Wprowadzenie1110
41.2. Czynniki ryzyka1110
41.3. Etiopatogeneza1111
41.4. Objawy1112
41.5. Profilaktyka i leczenie AMS1114
41.6. Profilaktyka i leczenie HAPE1116
41.7. Inne schorzenia związane z wysokością1117
41.8. Podsumowanie1117
Piśmiennictwo1121
42. Wybrane zagadnienia prawa medycznego i medycyny sądowej związane z obrażeniami ciała Tomasz Jurek1124
42.1. Wprowadzenie1124
42.2. Prawny obowiązek ratowania życia i zdrowia1124
42.3. Informacja o stanie zdrowia. Osoby upoważnione do uzyskiwania informacji1126
42.4. Prawnie ważna zgoda albo prawnie ważny sprzeciw pacjenta1130
42.5. Obowiązek zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa1137
42.6. Postępowanie związane ze zgonem pacjenta1141
42.6.1. Stwierdzanie zgonu – kryteria formalne1141
42.6.2. Stwierdzanie zgonu – kryteria merytoryczne1143
42.6.3. Stwierdzenie urazu niemożliwego do przeżycia1144
42.6.4. Brak wskazań do resuscytacji krążeniowo-oddechowej lub wskazania do zaprzestania prowadzenia resuscytacji1145
42.7. Ustalenie wskazań do sekcji zwłok1146
42.7.1. Sekcja zwłok patomorfologiczna (inaczej: anatomopatologiczna, szpitalna, naukowa)1147
42.8. Hierarchia i określanie przyczyn zgonu1148
42.7.2. Sekcja zwłok administracyjna1148
42.9. Dokumentowanie obrażeń ciała i rozpoznania sądowo-lekarskie1149
42.9.1. Zasady opisu obrażeń1149
42.9.2. Rodzaje obrażeń1152
Piśmiennictwo1155
43. Wybrane problemy psychologiczne związane z urazami ciała Bernadetta Izydorczyk1156
43.1. Psychologiczne reakcje w urazach ciała – charakterystyka i podstawowe pojęcia1156
43.2. Zabiegi medyczne jako sytuacje urazu ciała u osób dorosłych – charakterystyka psychologiczna1160
43.3. Reakcje psychologiczne u dzieci doświadczających procedur medycznych1164
43.4. Próby samobójcze i samookaleczenia ciała – psychologiczne działania zespołów ratownictwa medycznego1166
43.5. Nagłe kalectwo – reakcja adaptacyjna wobec urazu ciała1168
43.6. Psychologiczne wytyczne w działaniach medycznych wobec osób z urazami ciała1169
43.6.1. Psychoedukacja i wsparcie psychospołeczne w działaniach medycznych1169
43.6.2. Pomoc psychologiczna i psychoterapia pacjenta oraz jego rodziny1170
43.7. Podsumowanie1171
Piśmiennictwo1173
44. Zabiegowe procedury ratunkowe Leszek Brongel, Urszula Kowalewska1174
44.1. Wprowadzenie1174
44.2. Niewydolność oddechowa1175
44.2.1. Niedrożność górnych dróg oddechowych1175
44.2.2. Odma opłucnowa (pneumothorax)1178
44.2.3. Krwiak opłucnej (haemothorax)1180
44.3. Wstrząs (shock) i krwotok (haemorrhagia)1184
44.3.1. Definicje1184
44.3.2. Etiologia i patogeneza1184
44.3.3. Krwotok1186
44.3.4. Pourazowa tamponada osierdzia1192
44.3.5. Damage control1194
44.4. Zakażenia chirurgiczne1197
44.4.1. Etiologia i patogeneza1197
44.4.2. Medyczne czynności ratunkowe ZRM1199
44.4.3. Objawy, rozpoznanie i postępowanie w SOR1199
44.5. Obrażenia układu ruchu1202
44.5.1. Definicje1202
44.5.2. Etiologia i patogeneza1203
44.5.3. Objawy i rozpoznanie1205
44.5.4. Medyczne czynności ratunkowe ZRM1205
44.5.5. Postępowanie w SOR1206
44.5.6. Złamania kości1208
44.6. Zespoły ciasnoty międzypowięziowej1210
44.6.1. Definicja1210
44.6.2. Etiologia i patogeneza1211
44.6.3. Objawy, rozpoznanie i różnicowanie1211
44.6.4. Medyczne czynności ratunkowe ZRM1211
44.6.5. Postępowanie w SOR1211
Piśmiennictwo1213
44.6.6. Leczenie specjalistyczne1213
DODATEK1214
Środki farmakologiczne znajdujące zastosowanie do sedacji, analgezji i anestezji chorych urazowych oraz drogi ich podania Cezary Pakulski1214
1. Charakterystyka środków sedujących, przeciwbólowych i znieczulających oraz ich zastosowanie u pacjentów urazowych1215
Analgezja i leki przeciwbólowe1215
Metamizol1217
Paracetamol1217
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)1218
Opioidy1218
Leki uspokajające1223
Sedacja i leki sedujące1223
Benzodiazepiny1225
Agoniści receptorów α2-adrenergicznych1226
Znieczulenie ogólne1228
Anestetyki dożylne1228
Leki znieczulające wziewnie1233
Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe1235
Środki zwiotczające mięśnie działające depolaryzująco1235
Środki zwiotczające mięśnie działające niedepolaryzująco1237
2. Drogi i sposoby podania środków farmakologicznych znajdujących zastosowanie do sedacji, analgezji i anestezji pacjentów urazowych1239
Drogi podania leku1239
Droga doustna1239
Droga dożylna1241
Droga domięśniowa1241
Droga doodbytnicza1241
Drogi donosowa i przezśluzówkowa1241
Drogi przezskórna i podskórna1241
Droga doszpikowa1242
Droga wziewna1242
Skorowidz1244

LeszekBrongel

ORGANIZACJAIFUNKCJONOWANIECENTRÓW

URAZOWYCHWPOLSCEINAŚWIECIE

Dwanajwiększewynalazki,któreuczyniłyznasludzi,obokjęzyka,tokij–jakobroń,azarazem

narzędzie–ikrzesanieognia.Toonejednakzapoczątkowałyteżnarastaniezjawiskaurazowości,

któratowarzyszyłaczłowiekowiodzaraniajegodziejów,podobniejakwiedzaozaopatrywaniu

obrażeńciała.Starszajestzapewnejedynieumiejętnośćodbieraniaporodu.Urazowośćzwiększała

sięwrazzwynajdywaniemkolejnychnarzędziimaszynprodukcyjnych,corazwiększąpotrzebą

podróżowania,azwłaszczaodkądprzeciwnikiemczłowiekawwalceobyt,zamiastnatury,stałsię

drugiczłowiek.Dziśurazy,nazwaneniegdyśepidemiąXXw.,nadalzbierającorazwiększeżniwo.

Nietylkoprzybywachorychposzkodowanychwwypadkach,lecztakżeichobrażeniastająsię

corazcięższe,wzrastateżrelatywnieodsetekobrażeńnarządówwewnętrznych,copowoduje

koniecznośćudziałuwichleczeniuwieluróżnychspecjalistów.Zczasemwięctraumatologia,

będącapoczątkowodomenąHnastawiaczy”icyrulików,stałasięnajpierwczęściąortopedii,adziś

wwielukrajachwyodrębnionazostałajakosamodzielnadziedzinamedycyny.

Wrazznastaniemepidemiiurazowościnastępstwawypadkówpochłaniałycorazwiększekoszty,

zarównohumanitarne–wStanachZjednoczonychwięcejosóbumieracoroknaskutekwypad

ków,niżzginęłoichwewszystkichwojnachprowadzonychprzeztenkrajpoIIwojnieświatowej–

jakiekonomiczne.ItowUSAwłaśniepodjętopierwszedziałaniamającenaceluograniczenie

tychtragicznychskutków.

PierwszeośrodkiurazowepowołanowUSAw1981r.–wtedytylkow7stanach.W2002r.

działałyjużw36.Wtymczasieśmiertelnośćwnastępstwiewypadkówkomunikacyjnych,wodnie-

sieniudokierowcówipasażerówpojazdów,spadłazponad12do8,5na100tys.mieszkańców.

Prawiewcałymomawianymokresiebyłaonaniższawtychstanach,wktórychdziałałyośrodki

urazowe,niżwpozostałych.

Proces,którydoprowadziłdorozwojuściślezesobąpowiązanejsiecipomocyprzedszpitalnej

(EmergencyMedicalServices,EMS)icentrówurazowychopisałjedenznajbardziejznanychame-

rykańskichchirurgówurazowych,HowardR.Champion,którykolejnoprzedstawiłetapypo-

wstawaniasystemuratownictwamedycznegowUSA.Najpierwustalonostandardywyposażenia

ambulansówipostępowaniawstanachzagrożeniażycia.Następnieopracowanozasadynauczania

pierwszejpomocydlatechnikówmedycznych,określająctrzykategoriezaawansowania.Wwięk-

szościstanówAmerykiPółnocnejwytypowanojednostkiszpitalne,tworzącelokalnesystemy.

2.ORGANIZACJAIFUNKCJONOWANIECENTRÓWURAZOWYCHWPOLSCEINAŚWIECIE

Brak wyników

Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra