Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
POPRZEDNICYFILOZOFÓW
19
byteinformacje,uchodziłodługozajedyneźródłodofilozofiigreckiej.Jednakżeniejest
jedyne:opróczniego(idrobniejszychpismbiograficznych)przechowałysięteżpisma
doksografów;sątorównieżpismapóźne,alezasługującenazaufanie,boopartenatra-
dycjiwywodzącejsięjeszczeodTeofrasta.NależątuanonimowePlacitaphilosophorum,
dawniejprzypisywanePlutarchowi,orazpismaJanazeStoboi,nazywanegoStobe-
uszem,którywVw.n.e.zebrałekscerptyz500pisarzówgreckich.
POPRZEDNICYFILOZOFÓW
GdyrozpoczynałasięfilozofiawGrecji,naukiszczegółowejeszczenieistniały.
NatomiastGrecyposiadalijuż:1)wierzeniareligijne,2)umiejętnościpraktyczne,3)re-
gułyżyciowe.Filozofiamiałaznimipewnepodobieństwoidonichwswychpoczątkach
nawiązała.
1.W
IERZENIARELIGIJNE
.PewnerysypierwotnejreligiiGrekówzdobyjeszcze
przedfilozoficznejwskazująnato,żepowstałazpoczucianiemocyizpotrzebypomocy.
Wotaczającychzjawiskach,którebyłyniezrozumiałe,aprzetozdawałysiętajemnicze
igroźne,dawniGrecywidzielipotęgiwyższeodczłowieka,wobecktórychjestonbez-
silnyibezradny;niebobyłoimpotęgąiziemiabyłapotęgą;byłybóstwami,niebobyło
Zeusem,ZiemiabyłaTetydą.
PotrzebyreligijnesprzęgłysięzaśniebawemuGrekówzpotrzebamiinnejjużna-
tury,poetyckiej,moralnejipoznawczej.Izwczesnych,czystoreligijnychkoncepcjiwy-
tworzyłysiękoncepcjereligijno-poetyckie,religijno-moralneireligijno-poznawcze.
Onetopanowaływepoce,wktórejzaczynałasięfilozofia.
ZpoetyckiejkoncepcjireligiipowstałamitologiaOlimpu,popularnadziś
jeszcze.BogowieolimpijscynajdawniejszymGrekombylinieznani;stworzyłaichdo-
pieropoezjaepicka;wprowadziłaznaczniewięcejantropomorfizmu,niżpierwotnieby-
łowreligii,religijnąinterpretacjęzjawiskzasnułareminiscencjamizdworskiegoirycer-
skiegożycia.Ztąpoetyckąfantazjąnareligijnetematy,znanądobrzezgreckiejpoezji,
filozofiagreckaniemiałanigdynicwspólnego.
Natomiastwierzeniareligijnewpołączeniuzpotrzebamimoralnymiwytwo-
rzyłymyśliotrwaniuduszy,osprawiedliwości,opozagrobowejnagrodzieikarze,któ-
reprzeniknęłydofilozofii.Równieżitaformareligiiutrwaliłasięprzedewszystkim
wpoezji,mianowiciegnomicznej.Filozofiaskorzystałazniej,aleniecopóźniej.
Odpoczątkuzaśfilozofiakorzystałazopartychnareligiikoncepcjipo-
znawczych.Religiadałabowiemówczesnemuczłowiekowipomocwjegopotrzebie
zrozumieniaipoznaniaświata.Stworzyłamianowiciemity.Ionerównieżpowstały
najpierwwformiepoetyckiej:wpoezjikosmogonicznej.Stanowiłypierwsząpróbęzro-
zumieniaświata.Jakowyrosłenapodłożureligijnym,stawiaływobeckażdejrzeczypy-
