Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
PIERWSZYOKRESFILOZOFIINOWOŻYTNEJ
metodologiczneposzukiwaniaisceptycyzm,empiryzmimistycyzm—tobyłygłówne
dążeniaigłównestanowiskawfilozofiiOdrodzenia.
5.O
DRODZENIEWE
W
ŁOSZECHINAPÓŁNOCY
.OdrodzenierozpoczęłosięweWło-
szech;pierwszefilozoficznejegoobjawyukazałysięwpołowieXVwieku,wMedycej-
skiejFlorencji.WXVIzaświekufilozofiarenesansowarozpowszechniłasięnacałąEu-
ropę.IdokońcaXVIwieku,anawetwpoczątkuXVIIwiekufilozofiazachowała
charakterrenesansowy.
MożnaodróżnićdwanarodowoigeograficznieodmiennetypyfilozofiiOdrodze-
nia:włoskiorazpółnocnoeuropejski,rozwijającysięweFrancji,Anglii,Niem-
czech,Holandii,Polsce.Typwłoskibyłnietylkowcześniejszy,miałteżcechyodrębne.
Byłbardziejjednolity:głównymprzedmiotembyłatufilozofiaprzyrody,agłównymsta-
nowiskiemplatonizm,odnowionyprzezhumanistów.HumaniściwXVwieku,afilozo-
fowieprzyrodywXVIw.byligłównymiprzedstawicielamiwłoskiejmyśliOdrodzenia.
NaPółnocywieksząrolęodgrywalilogicy,metodologowie,filozofowieprawaipaństwa
(choćiWłochymiałyswegometodologaVallęiswegoMakiawela).
Typwłoskiwfilozofiimiałteżcharakterbardziejpoetyckiimetafizyczny,typpół-
nocnyzachowałtrzeźwąpostawę.CałeOdrodzeniezajmowałosięświatemdoczesnym,
przyrodzonym—alebądźpojmowałogospirytualistycznie,bądźnaturalistycznie;bądź
opierałosięnapoetyckiejintuicji,bądźnatrzeźwymrozumowaniu.Pierwszebyłoin-
spirowaneprzezPlatona,drugieprzezstoików.PierwszemiałoprzewagęnaPołu-
dniuiwewcześniejszejfazie,drugienaPółnocyiwpóźniejszejfazieOdrodzenia.
6.S
AMODZIELNEDOKTRYNYRENESANSOWE
.Wszystkiedoktrynyówczesnemiały
swójodcieńwłasny,nawettakie,co,jaksceptycyzmlubmistycyzm,bynajmniejnieby-
ływyłącznąwłasnościąOdrodzenia.Sceptycyzm,będącywdobieRenesansunieja-
kospecjalnościąFrancuzów,rozsławionyprzezMichaładeMontaigne,a,agłoszony
równieżprzezPiotraCharron,wyrósłnaówczasnienapodłożuteorii,leczżycia,
powstałniezezniechęceniadoświata,leczzumiłowaniago.
MistycyzmrenesansowykrzewiłsięznówprzeważniewNiemczech,gdzieży-
wapozostałatradycjaEckharta;przedstawicielamijegotambyliSebastianFranck
(1499–1542),zależnyodeńWalentyWeigel(1533–1588)inajsamodzielniejszyznich
JakubBoehme(1575–1624).WepoceOdrodzeniamistycyzmwyróżniałsięznów
tym,żenieograniczałswychspekulacjidoBogaiduszy,leczrozszerzyłjenaprzyrodę;
dawnimistycyszukaliBogawewłasnejduszy,nowi,zgodniezogólnąpostawąOdro-
dzenia,szukaliGowprzyrodzie.
Jednakżemistycyzmtenniepowiększyłzasobupodstawowychideiśredniowiecz-
negomistycyzmu,podobniejakinowysceptycyzmniezwiększyłargumentówstarożyt-
negopirronizmu.Natomiastdonajtypowszych,azarazemnajsamodzielniejszychdok-
trynOdrodzenianależądwiedoktrynydotycząceprzyrody.
I.Filozofiaprzyrody,mającanajwybitniejszegoprzedstawicielawGiorda-
nieBruno.
