Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
PIERWSZYOKRESFILOZOFIINOWOŻYTNEJ
—awszystkiedobreizłeskutkiwyzbyciasięzwiązkówzprzeszłościąnieomieszkały
objawićsięwfilozofii.Uczeniprzestaliwystępowaćjakoprzedstawicieleszkółiprze-
mawialijakoindywidualnibadacze.Wytworzyłysięwzwiązkuztymnoweformyze-
wnętrznefilozofii,indywidualnystylpisarski.
C)UpragnionabyławOdrodzeniuwiększaprostotamyśli:reakcjaprzeciwsub-
telnościomscholastycznym.Upragnionabyłateżwiększanaturalnośćmyśli:reakcja
przeciwschematomizawiłymrozumowaniomscholastyki.Typowymimyślicielami
OdrodzeniabyliRamusiramiści,chcącyzbudować„naturalną”logikę,opartąnazdro-
wymrozsądku.Upragnionabyłatakże,przynajmniejprzezniektórych,większareal-
nośćmyśli:reakcjaprzeciwformalnymzagadnieniomiapriorycznymspekulacjom
scholastyki.Upragnionabyławiedza,którazżyciawyrastaiżyciusłuży:reakcjaprze-
ciwksiążkowejwiedzyscholastycznej,obcejsprawomaktualnym.Upragnionabyławie-
dzaoprzyrodzie:reakcjaprzeciwześrodkowaniumyśliwpozaświatach.Upragniona
wreszciebyławiedzamającaznaczeniepraktyczneimogącaulepszyćżycie:reakcja
przeciwczystoteoretycznejpostawiescholastyki.Niewiedzadlawiedzy
,leczwiedzaja-
kopotęga,jakośrodekwyzyskaniaiopanowaniaprzyrody
,stanowiłaprogramOdrodze-
nia.Wynikiemzaśżądzyszybkiegoopanowaniaprzyrodybyłokrzewieniesięwiedzyta-
jemnej:magii,alchemii,astrologii,którezakwitłyterazbujniejniżwwiekachśrednich.
2.F
ILOZOFIAIRELIGIA
.Filozofiaśredniowiecznabyłazwiązanazreligią,zchrze-
ścijaństwem,aleifilozofiaOdrodzenianiebyłaodreligiicałkowicieniezależna.Utwo-
rzyłysięwniejwprawdzieprądyantychrześcijańskie,alewłaśnieonewchrześcijańskich
wytworzyłypostawęobronną.Reformacjanieograniczyła,leczspotęgowałazaintereso-
wania,dyskusjeisporyreligijno-filozoficzne.Podzieliłysiępierwiastkimyślichrześci-
jańskiej:protestanciutrzymaliwswejdoktrynienieufnośćdorozumu,fideizm,wywyż-
szaniewoli,przekonanieonieograniczonejwolnościwoliBożej,katolicyzaśwłaśnie
wiaręwrozum,przekonanieoracjonalnościświata.Reformacjawiodładopochłonięcia
filozofiiprzezteologię,katolicyzmdoutrzymaniafilozofii.Azarównostanowiskokato-
lickie,jakiprotestanckiemiałysweźródławśredniowiecznejmyśli:stanowiskokatoli-
kówprzedewszystkimwTomaszuzAkwinu,stanowiskoprotestantówwOckhamie
iinnychnominalistach:odnichwywodziłasięideologiaWiklefa,Husa,Lutra.
3.Z
WIASTUNIFILOZOFIIODRODZENIA
.ZasadniczydlaOdrodzeniazwrotkuprzyro-
dziezostałjużnaproguepokizapowiedzianyprzezdwóchmyślicieli:MikołajaKuzań-
czykaiLeonardadaVinci.
A)KardynałMikołajKuzańczyk(1401–1464)pochodziłzPółnocy(zKues
nadMozelą,włacińskiejtranskrypcji:Cusa),gdziezajegoczasówpanowałajeszczescho-
lastyka,alewiększączęśćżyciaspędziłjakodostojnikKościoławrenesansowejItalii;stał
teżnapograniczuśredniowieczaiRenesansu.Należałdoprąduneoplatońskiego,który
krzewiłsięwśredniowieczu,alenajegotledałwyraznowemusposobowimyślenia.
Głosiłmianowiciedoskonałośćprzyrody(tłumaczyłjąreligijnieiemana-
cyjnietym,żeprzyrodajestwypływemBoga,explicatioDei),azarazemindywidual-
