Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
PIERWSZYOKRESFILOZOFIINOWOŻYTNEJ
FilozofiaMontaigne,azawierałatyletylkosceptycyzmu,ilebyłopotrzeba,bynie
wkraczaćwdrażliwesprawy,byunikaćfanatyzmuiżyćwspokoju.Sceptycyzmbyłdlań
tylkosposobemułatwieniaiuprzyjemnieniażycia,odpowiednim,jaksądził,wczasach
trudnychiniespokojnych.Byłtosceptycyzmponiekądpodobnydotego,jakimiałpóź-
niejrozpowszechnićKartezjusz:byłmianowicietaksamotylkometodą—jaktamten
metodązdobywaniaprawdy,taktenurządzaniasobieżycia.
2.S
ZTUKAŻYCIA
.Dogmatemtejsceptycznejfilozofiibyło:żedobrąjestrzecządo-
znawaćprzyjemności.Ażetylkożyjącmożemyjejdoznawać,więctrzebadbaćożycie,
jakimkolwiekononawetjest.J’aimelavieetlacultivetellequ’ilaplua
`Dieudenousl’octroy-
er.Ikultżycia,epikureizm,byłuMontaigne,aniemniejsilnyniżsceptycyzm.Nawar-
tośćżyciapatrzyłzresztątrzeźwo,widział,żejestwzględnaisubiektywna.Pisał,że„ży-
cieniejestanidobre,anizłe,jesttylkomiejscemdobraalbozła,zależnieodtego,czy
zrobiciewnimmiejscedladobraczyzła”.Zadanierozsądnejfilozofiiwidziałwłaśnie
wtym,byuczyłaznajdowaćmiejscedladobra,dlacieszeniasiężyciem,bybyła„sztuką
życia”.Takierozumieniefilozofii,któreniegdyśdobrzebyłoznanehellenizmowi,apo-
temnapółtoratysiącalatzanikło,terazpowróciłodziękiMontaigne,owi.
Wsztuceżycianajważniejszajestniezależność.Trzebasięuniezależnićodwła-
snychnamiętności,boonerobiąznasniewolników;uniezależnićodspołeczeństwa,
którewcaleniejestniezbędnymwarunkiemżyciadobregoiprzyjemnego;uniezależnić
sięodprzywiązań,nawetnajbardziejnaturalnych:miejmyprzywiązaniedlaojczyzny
irodziny,alenietakie,abybyłodlanastyranią.Trzebateżsięuniezależnićodśmierci.
Montaignetakwielemyślałoniej,żewkońcumyślałoniejzobojętnością;izacząłna-
wetsądzić,żemyśloniejuprzyjemniażycie,boczynijecenniejszym:chwilenabierają
wartości,gdysięwie,żemogąbyćostatnie.Jednakżejeszczelepiejniżośmiercijestmy-
ślećożyciu,którejestjedynąrzeczywistością.
3.N
ATURALIZM
.WłaściwościąpoglądówMontaigne,abyłoto,żeinteresowałsię
człowiekiem,nieprzyrodą,ale—człowiekarozumiałjakoczęśćprzyrody.Jegohuma-
nizmbyłnaturalistyczny.Człowiekaniewynosiłponadinneistoty,aletakżeinnych
istotniewynosiłponadniego.„Niejesteśmyanipowyżej,aniponiżejreszty”.
Jaknależyżyć,tegojedyniemożenauczyćprzyroda,„naszawielkaipotężnamat-
ka-przyroda”.Onanauczyczłowiekaprzedewszystkimumiaru.
Jednakżetylkoniektórerysyczłowiekapochodząznatury,innesąwytworemcy-
wilizacjiistanowiąjużnienaturalną,leczsztucznąjegoistotę;inierazsztucznaistota
człowiekaprzysłanianaturalną.Wytwarzasztuczneprzyjemnościisztucznecierpienia.
Jeśliczłowiekwrócidoswychcechnaturalnych,topozbawisięniektórychprzyjemno-
ści,aleteżpozbędziesiębardzowielucierpień.
4.R
ACJONALIZM
.Montaignezjednejstronykładłnacisknato,żekażdyczłowiek
jestróżnyodinnych.Anawetżejestróżnyodsamegosiebie,bozmieniasięnieustan-
nie.Widziałświat,awszczególnościczłowieka,indywidualistycznieiwariabilistycznie.
