Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
PRóBYSTABILIZACJI(1924-1926)
wLondyniewsierpniu1924r.przyjętoplan,nazwanyodnazwiskajejprzewod-
niczącegoplanemDawesa,któryzakładałrozłożeniespłatodszkodowańniemiec-
kichorazprzyznanieNiemcompomocynaodbudowęgospodarki.Wykorzystując
złąsytuacjęekonomicznąFrancji,AngliaiUSAskłoniłyParyżdozgodynaplan
Dawesa.Zwycięstwolewicywefrancuskichwyborach1924r.przypieczętowało
zmianępolitykiParyżanabardziejwyrozumiałąwobecNiemieciugodowąwobec
Anglii.WkrótcepotemwojskafrancuskieibelgijskieopuściłyZagłębieRuhry.
UgodowapolitykaAngliiiFrancjiwobecNiemiecmiałatakżeaspektwschodni.
ChodziłooodciągnięcieNiemiecodwspółpracyzZSRR.ZwiązekRadzieckiroz-
wijałplanyimperialneubranewszatypokojoweji„postępowej”demagogii.Gdy
wstyczniu1924r.zmarłtwórcapaństwabolszewickiegoWładimirLenin,jego
głównynastępcaJosifStalinprzyrzekłnadgrobemwodza:„Odchodzącodnas,
nakazałnamtowarzyszLeninwzmacniaćirozszerzaćZwiązekRepublik.Przy-
sięgamyci,towarzyszuLenin,żewykonamyzhonoremrównieżitotwojeprzy-
kazanie”.MimotopaństwazachodniedążyłydonawiązaniazZSRRnormalnych
stosunków,liczącnakorzyścizwiązanezewzględnieliberalnąNowąPolitykąEko-
nomicznąKremla.WśladzaWielkąBrytaniąrównieżFrancja,WłochyiJaponia
uznaływ1924r.deiureZwiązekRadziecki.
Ideaukładówgwarancyjnych.Skutkiwojnywywołaływwielupaństwach
europejskichsilnedążeniedoutrwaleniapokoju.Wpaździerniku1924r.pod-
pisanonaposiedzeniuLigiNarodówtzw.protokółgenewskipotępiającywojnę
napastnicząorazprzewidującyograniczeniezbrojeńizasadęobowiązkowego
arbitrażuwkwestiachspornych.Orędownikamitychzasadbyłypaństwa,którym
szczególniezależałonamiędzynarodowychgwarancjachichgranic:Francja,Pol-
ska,BelgiaiCzechosłowacja.Angliabyłaskłonnaszukaćrozwiązaniasplotusto-
sunkówangielsko-francusko-niemieckichwzagwarantowaniugranicwschodnich
FrancjiorazwjednoczesnychkoncesjachgospodarczychnarzeczNiemiec.Tak
rozumianeukładygwarancyjnezostałyporazpierwszyomówioneprzezpremie-
rówAngliiiFrancjiwczerwcu1924r.
Reakcjapolska.Dyplomacjapolskaodrazudostrzegłaniebezpieczeństwoizo-
lacjiPolskiiosłabieniasojuszupolsko-francuskiego.Przedpolitykązagraniczną
Rzeczypospolitejstanęłaalternatywa:podjąćakcjęudaremnieniapaktugwaran-
cyjnegowzmacniającegopozycjęNiemieclubwłączyćsiędorokowań,bywpłynąć
naichprzebiegwkierunkudlasiebienajkorzystniejszym.Rozwiązaniepierwsze
stwarzałogroźbęzrzucenianaPolskęodiumwrogapokoju,gdybyukładdoszedł
itakdoskutku;drugiebyłobezpieczniejsze,leczrównieżniedawałorękojmi
powodzenia.
Odkońca1924r.dyplomacjapolska,kierowanaprzezAleksandraSkrzyń-
skiego,próbowałazrealizowaćdrugąstrategię.Wlistopadzie1924r.doszłodo
podpisaniapolsko-francuskiegoprotokołupotwierdzającegokonwencjęwoj-
skowąz1921r.Mimoto,gdynapoczątku1925r.rządniemieckizgodziłsię
nazawarciepaktugwarantującegozachodniągranicęNiemiecbezrównoczesnej
gwarancjigranicwschodnich,wParyżuzareagowanowzasadziepozytywnie.
WPolsceodebranotojakozamachnabezpieczeństwopolskiejgranicyzNiem-
