Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JuliuszKaden-Bandrowski
Wcieniuzapomnianejolszyny92
JuliuszKaden-Bandrowskiśmiałymnowatorstwemstyluwzniecałpodziw.
WyrósłszyzMłodejPolski,onjedenprzełamałjejzaczarowanekołoi,stwo-
rzywszywarsztatnowychformstylu,wyprzedziłwdziedziniemetaforykilka
środków,podjętychpóźniejiprzetworzonychprzeznowąpoezję.
NajcenniejszymmotoremtwórczościKadenajestpasjaformy.Poprzez
wszelakiekoncepcjemoralne,poprzezdoraźnąnierazdydaktykęspołeczną,
tawolapisarzaprzedzierasiękuczystejtwórczościionatoczyni,żeproza
jednegotylkoKadena,swojązmasowanąobrazowościąiostrowidztwem
przenośniopartyminaVerhaerenowskich
93
sposobachpoetyckich,wkra-
czawistotnąprozępoetycką.Temperamentpisarzawyłamujesięjednakże
zklamerstyluiszukaszczelinujścia:Kadenrozsuwaskładniędonajluźniej-
szejrozciągliwościposzczególnychfrazicałychzdań.Ryzykanctwopopycha
godouprawnieniaautonomiikażdejfrazyzdaniowej.Stądobfitośćzestawień
asyndetycznych,zdańurwanych,raptownychkonkluzji,oddzielonychodtoku
myślijedyniepauzą.Właściwośćtapozostajewzwiązkuzinnącechąstylu
Kadena:zezmysłowościąsłowa.
ZmysłowośćsłowawiążeKadena-Bandrowskiegozmłodopolskąprzeszło-
ścią.MłodaPolskapodłożyłapodharmonijnystylsienkiewiczowskidynamit
eksplozywnościsłowa.Cześćdlahałasuemocjonalnegowyrazu,alekcewa-
żeniejegozawartościpojęciowej;wysiłekzmierzającydonatychmiastowej
ekspresjiwyraziłysięwewzbogaceniusłownikaliterackiego.Modernizm
przetoczyłsiępojęzykupolskimkłębowiskiemsłówzapomnianychlubniesły-
szanych:ożywiłarchaizmy;wznieciłkurzawęneologizmów;naładowałjęzyk
literackiróżnorakągwarą.Alebogacączasóbjęzyka,zaniedbałjegoformę.
PłynnośćotwartychzdańSienkiewiczaustąpiłablokomsłownym,tamującym
prądmyśli.TradycjaMłodejPolskiciążydotychczasnastyluprozyipoezji.
NieprzerwałjejbynajmniejbełkotekspresjonistówzenZdroju”.Toona,Mło-
daPolska,wysiedziałateorię,żesłowojestjakptakświergocącyidotykalny.
Naiwnawiara,żejednymsłowem,niezależnieodjegozwiązkuzezdaniem,
utrafićmożnawidzenie,poruszadotądsercawielupoetów.Niestety,żaden
rzeczownikniejesttwardyanimięsisty,żadenczasownikniepachnieaninie
szeleści,aówKadenowynkrzak”,najbardziejnawetwustachnrozkrzaczony”,
nienarzucaczuciakrzaka.Związekzmysłowywyrazuzwezwanymprzez
92
OmówieniedwóchtomówprozyJuliuszaKadena-Bandrowskiego,Miastomojejmatki
(1925)iWcieniuzapomnianejolszyny(1926).
93ÉmileVerhaeren(1855–1916),poetabelgijskipiszącypofrancusku,współtwórcaugru-
powaniaLecoqrouge,skupiającegozwolennikóweksperymentupoetyckiego.
65
