Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
terminnurbanizm”dopraszasiękorelatunruralizm”,anruralizm”jakowartość
kulturalnanieistnieje.[…]Roztkliwianiesięnadtym,copamiętakrólaPiasta,
acoskazanejestnazagładę,niemożewięcbyćzadaniemnowoczesnejpoezji18.
Przybośposzukiwałnowejformułykulturyludowejipowszechnej,da-
lekiejodprymitywizmuinaiwnejstylizacji,którastanowiłabyodpowiedź
nietylkonapotrzebychłopów,aletakżemiejskiegoproletariatu.Kierunek
przeciwnyośmieszonemunruralizmowi”,wyprowadzającynnoweformyar-
tystycznezformżyciawspółczesnego”proponowałnazwaćncywilizacyjnym”,
ajegozaczątkówszukałnaŚląsku,gdzie–wśródkominówfabrycznychiszy-
bówkopalń–sztukanowoczesnamogłaokazaćsięntwórczościąjednolitą,
obejmującąizespalającąwszystkiedziałysztuki,anawetpracyludzkiej”19.
Ospołecznymzaangażowaniuliteratury
Dwudziestoleciemiędzywojennetoczasnapięćpomiędzydążeniemdo
autotelizmuliteraturyicorazdobitniejszymprzekonaniemokonieczności
zaangażowaniaspołecznego.Prozierealizmuspołecznegotowarzyszyłapo-
ezjapromującapodobneidee.Przybośdiagnozowałtozjawiskoiwyznaczał
kierunkirozwojunowejpoezji.Zwracałuwagęnaróżnorodnośćhasełspo-
łecznychmożliwychdowprowadzeniawliteraturze.Postulował,abypoglądy
ujawniałysięwutworzeliterackimsubtelnieipośrednio,niewykluczając
głębszegopoetyckiegoujęcia.Poetaodobrzeukształtowanymświatopoglą-
dzieniemusi–zdaniemPrzybosia–szarżowaćpłytkimihasłamiisięgaćpo
tematybezpośredniozwiązanezsocjologią,bonnawetwopisieflaszkimoże
daćpoezjęogłębokiejideispołecznej”
20
.Uspołecznieniepoezjiprzejawiaćsię
teżpowinno–wodczuciuawangardowegopoety–wodkrywaniunowych
struktur.Paralelizmformspołecznychipoetyckich,porządek,wktórymwiersz
wolnyjestprzejawemiodpowiednikiemspołecznegoliberalizmu,pozwoliłby
przeznoweideepoetyckiewypracowaćnowąideologiężyciową.
Przybośbardzomocnozaangażowałsięwspóroliteraturęproletariac-
ką–jejkształt,powinnościiadresczytelniczy
21
.Wielokrotniezwracałuwagę,
żepróbawypośrodkowaniapomiędzyartyzmemdostosowanymdogustów
18
J.Przyboś,Cotoznaczy„urbanizm”?nLinia”1931,nr1.Przedrukowanywniniejszymtomie.
19J.Przyboś,KoniunkturaliterackanaŚląsku,nZaranieŚląskie”1930,nr1.Przedrukowany
wniniejszymtomie.
20J.Przyboś,Poezjauspołeczniona,nGłosLiteracki”1929,nr2.Przedrukowanywniniejszym
tomie.
21
ZasadniczaczęśćdyskusjinatematpoezjiproletariackiejtoczyłasięnałamachnNowego
Pisma”,gdziew1933rokuwypowiedziałosięwtejkwestiikilkudziesięciupisarzy,m.in.E.Szy-
mański,K.Irzykowski,M.CzuchnowskiiJ.Przyboś.Czuchnowskizabrałgłosnatentematrów-
22
