Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sytuacjadlatwórczegoliteratatymszczęśliwsza,żetenteren–literacko
jestwłaściwienietkniętyjeszcze.To,czymwszyscyŚlązacysłuszniesięszczy-
cąjakodowodemswojegozwiązkuzkulturąogólnopolską,jestpublicystyką
uświadamiająco-patriotyczną,aleniejestwżadnejmierzeliteraturąarty-
styczną.Ciszlachetnirymotwórcyicipracowicidziałacze-prozaicy,autorzy
sztukludowychiludowychopowieścisązaledwieprzedsłowiemliteratury.
TwórczemuartyścieŚląskodsłanianiewyzyskaneskarby.
Aletutajważnezastrzeżenie.
JeśliniezużytebogactwotematyczneŚląskamożebyćodświeżającym
powietrzemobserwacjidlaartystywysokiejklasy,todlapisarzaśredniego
ituziemcaprzedstawianiebezpieczeństwo.Pisarzśrednimożełacnoutonąć
wtymobfitymźródlesamorodnejodrębności.Kolorowośćfolkloruigroźna
dynamikawielkoprzemysłowejpracy,pulsującetętnożyciaiidylliczność
zapadłejwioszczyzny,wszystkotomożestaćsięcelemekspresjisamymdla
siebie,zamiaststanowićjedynieśrodekdokształtowaniawłasnejwizjirze-
czywistości.Tymłatwiej,żedrogawkierunkutakiejopisowościsamejwsobie
jestjużutartąprzeztychwłaśniepisarzy-dyletantów,którzyprzygotowali
ŚląsknaprzyjęciePolski.
Należałobytedypostawićpytanie,czykontynuowanietakiejpracykul-
turalnejodpodstaw,literaryzowaniewszelkichobjawówrodzimościśląskiej,
czy–jestcelowe?Pracętakąprowadzimyśl,żeztychdrobnychprzyczynków,
stylizowanychnponaszemu”anegdot,opowieści,wierszyinowelwykwitnie
kiedyśdziełonamiaręnaprawdęartystyczną.Atymczasemnależyhodować
tocojest,skupiaćwszystkichpiszących,jacysiedząnaŚląsku.
TamyślzapewnezrodziłaŚląskiZwiązekLiteratówzłożonyztuziemców,
kontynuującychtakąwłaśniezaściankowąmuzę.Organizacjajeststudnią
siłwkażdejdziedzinieżycia,zwyjątkiemtejdziedziny,wktórejdecyduje
indywidualność.Wsztuceznaczytylko:talent–alboidea.Twórczaideaar-
tystycznawinnastaćnaczelekażdejorganizacjiliterackiej,jeśliniemaona
nacelusprawwyłączniezawodowych,anaŚląskuliteratów,żyjącychjedynie
zpióra,oilemiwiadomo,niema.
To,copiszesięnaŚląsku,posiadawartośćwzględną,znaczeniewskaź-
nikabudzącejsięliteraturyartystycznej.Doutworówtych,prozyiwierszy,
nietrzebaprzykładaćmiaryobowiązującejdziełosztuki.Wprawdzieosiadła
tutajZ.Kossak-SzczuckapróbowałarazzużytkowaćliterackoŚląskigwarę
śląską,alebyłatopróbanieudana124.Drugą,szczęśliwsząpróbąwyjściaze
ŚląskapozaŚląskjestwydaneniedawnoSercezatamąGustawaMorcinka125.
124ChodziopowieśćZ.Kossak-Szczuckiej,Nieznanykraj,Warszawa1932.
125GustawMorcinek(1891–1963),pisarzzwiązanyzeŚląskiem.Zob.G.Morcinek,Serce
zatamą.Nowele,przedm.Z.Kossak-Szczucka,Poznań1929.
81
