Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Dlaczegopsychologowiniezbędnajestznajomośćmetodologii?
dlaniejproceduramipoznawczymi(np.pla-
nowanieeksperymentówwpsychologiiczy
budowatestówpsychologicznych).
Badania
nad
działaniami
poznawczymi
(NowakL.,1977,s.29)mogąbyćprowadzone
wdwojakisposób(Topolski,1984,s.14;Nowak
S.,1985/2006,s.23;Kamiński,1992,s.43;Such
iSzcześniak,2006,s.33):
1.Możnadokonywaćrekonstrukcjiiopisurze-
czywistegopostępowaniabadawczegoosób
zajmującychsięnauką(tu:psychologów)
iwówczasbędziemymówiliometodologii
opisowej.Takteżpojmujezakreszadańad-
resowanychdometodologiiLeszekNowak
(1977,s.29):
traktujeona[metodologia–J.B.]otym,wjakispo-
sóbtypowyuczestnikprocesupoznawczegoreali-
zujeswojecele.Azatem–jakieśrodkistosuje,aby
celeteosiągnąć.Rekonstrukcjaihierarchizacjatych
celóworazanalizatychśrodków(metodpostępowa-
nia,procedurpoznawczych)stanowizadanieteorii
działańpoznawczychalboinaczejmetodologiina-
uk.Mówiącdokładniej,idzietuometodologięnauk
empirycznych.
Takrozumianametodologiatometodologia
opisowa.
2.Możnateżwskazywaćbadaczom,jakpowin-
nipostępować,abyzminimalizowaćbłędy
izmaksymalizowaćcelebadawcze.Można
zatempojmowaćmetodologię,takjaktoczy-
niąK.Ajdukiewicz(1965a,s.175),J.Topolski
(1984,s.14),S.Nowak(1985/2006,s.24),J.Such
iM.Szcześniak(2006,s.33).Naprzykładsocjo-
logS.Nowak(1985/2006,s.24)takformułuje
zadaniadlametodologii:
otym,jakteczynności[badawcze–J.B.]realizować
wsposóbpoprawny,mówiąteregułymetodolo-
giczne,którychzasadnośćuznajemy.Kiedyreguły
testosujemyjakokryteriaocenynaukiistniejącej
lubjakonormywłasnegopostępowaniabadawczego
iwzorcepożądanegokształtujegowytworów,prze-
chodzimynaterenmetodologiipojmowanejwspo-
sóbnormatywny.Takuprawianametodologiajest
teżnaukąpraktyczną,regułyjejmówiąbowiem,jak
wposzczególnychprzypadkachnależypostępować,
abyzrealizowaćokreślone–etapoweczybardziej
ogólne–celeprocesubadawczego.
Takrozumianametodologiatometodologia
normatywna.
Możnazkoleizadaćpytanieoźródłaowych
normpostępowaniabadawczego,którebędzie
poprawne1zmetodologicznegopunktuwidzenia.
UdzielananieodpowiedzicytowanyjużKazimierz
Ajdukiewicz(tamże,s.175):
Normypoprawnościprocedurynaukowej,którefor-
mułujemetodologia,niesąprzezniązgórydykto-
waneuczonymspecjalistom.Normytewyczytuje
metodologiazpraktykispecjalistów,którzypewne
pociągnięciawrobocienaukowejaprobują,ainne
dezaprobują,odrzucającjejakonieudane.Leczspe-
cjaliści,oceniającwłasneicudzepostępowaniena-
ukowe,osądzająjewsposóbzgodnyztyminorma-
mi,alenieuświadamiająichsobienatylewyraźnie,
abymogliznichwsformułowaniusłownymzdać
sprawę.Inaczejmówiąc,uczenispecjaliścimająwy-
robioneprzezpraktykęsumienienaukowe,alenie
zawszezdająsobiewyraźniesprawęzzasad,któ-
regłosemtegosumieniakierują.Skodyfikowanie
zasadtegonaukowegosumieniajestzadaniem
metodologii(wyróż.–J.B.).
Chciałbymwtejwypowiedziwybitnegofilozo-
failogikazaakcentowaćjednookreślenie,amia-
nowicie:Unaukowesumienie”.Takbowiemjak
nieetycznejestzłetraktowanieprzezpsychologa-
-klinicystępowierzonegojegoopieceterapeutycz-
nejpacjenta,takteżnieetycznejestprowadzenie
badanianaukowegobezgruntownejznajomości
zasadregulującychtopostępowaniebadawcze.Po
30latachoddatypublikacjiLogikipragmatycznejdo
analogicznegostanowiskawkwestiiważnościza-
sadmetodologicznychdoszedłpsychologRobert
Rosenthal(1994),któryteżpowiązałetyczność
postępowaniabadaczazmetodologicznąjako-
ściąprowadzonychprzezniegobadań:Uzłanauka
przyczyniasiędozłejetyki”.
Ijeszczejedenpodział.Wyróżniasię(Nowak,
L.,1977,s.29):
>
metodologięnaukempirycznych(psycholo-
gii,pedagogiki,fizyki,biologii,chemiiitp.);
>
metodologięnaukformalnych(matematyki,
logiki).
Wniniejszympodręcznikumetodologiabę-
dzierozumianajako:
>
metodologiaszczegółowa–bodotyczącajed-
nejdyscypliny,psychologii(albojednejgrupy
dyscyplin–naukspołecznych:psychologii,
socjologii,pedagogiki);
1UMetodologianazywamianowiciepoprawnymwdanej
naucetakiepostępowanie,któreprzyczyniasiędoosiągnię-
ciajejzadania,zaśniepoprawnymtakie,któreosiągnięciu
tegozadanianiesłuży,atymbardziejtakie,któretemuza-
daniuprzeszkadza”(Ajdukiewicz,1965a,s.175).
XII
