Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(hem,chlorofile,karotenowce)orazwielesubstancjiswoistychiubocznych
przemianymaterii,którewystępująmniejpowszechniewkomórkach.Podsumowa-
nieklasyfikacjiskładnikówkomórkiprzedstawiononarys.2.2.
Wszystkiewymienionesubstancje,zktórychwiększośćjestrozpuszczalna
wwodzie(apozostałezwyklewystępująwpostacirozpuszczalnychpochodnych),są
zgromadzonewcytoplazmiepodstawowejkomórkilubwwyspecjalizowanych
organellach.Metabolitypodstawowe,znajdującesięwcytoplazmie,stanowią
utrzymującąsięnawzględniestałympoziomierezerwę,zktórejsąpobieranewmiarę
potrzebydookreślonychprocesów.Dlategotarezerwajestokreślanajakopula
metaboliczna.
Podstawowemakrocząsteczki,jakbiałka,kwasynukleinowe,polisacharydy,
wspólniezsubstancjamiomniejszejmasiecząsteczkowejwspółdziałajązesobą,
tworzącczęstoukładykompleksoweoszczególnychfunkcjachbiochemicznych.Są
tozespołyomasiecząsteczkowej106–109Da,anależądonichkompleksy
wieloenzymowe(stanowiącewspółdziałającebiałkaikoenzymy),rybosomy(RNA
ibiałka),substancjachromatynowa(DNAibiałka),fragmentykurczliwemięśni
(białkawłókienkowe,enzymyiATP),błonykomórkowe(białka,lipidyipoli-
sacharydy)itp.Sąoneokreślanejakostrukturynadcząsteczkowe.Wiadomo,
żetesubstancjełącząsięwstrukturynadcząsteczkowegłówniesłabymiwiąza-
niamijonowymiiwodorowymiorazoddziaływaniamihydrofobowymiitypu
vanderWaalsa.
2030
Budowaifunkcjestrukturpodkomórkowych
203010
Wprowadzenie
Napodstawieobrazuwidzialnegojużwmikroskopieoptycznym(rys.2.1)komórka
eukariotyczna,bezwzględunapochodzenie,jesttworemotoczonymbłoną
iwypełnionymcytoplazmą,wktórymsązawieszonelicznestrukturyróżnej
wielkości,zwaneorganellami.Pozajądrem,komórkieukariotycznezawierają:
mitochondria,plastydy(typowedlakomórekroślinnychchloroplasty),lizosomy
imikrociała.Ponadtowyróżniasięwstrukturachkomórkibłonękomórkową,
oddzielającąjejtreśćodśrodowiska,błonycytoplazmatyczne,oddzielającepo-
szczególneorganelleodcytosolu,czyliroztworuwypełniającegokomórkę,oraz
retikulumendoplazmatyczne.Wkomórceroślinnejjestteżwyróżnionawakuola,
zajmującatymwiększąobjętość,imkomórkajeststarszaorazścianakomórkowa,
ograniczającakształtkomórkipodwzględemmechanicznym.Wprawdziemiędzy
komórkamiróżnegopochodzeniawystępujewielecechwspólnych,alejuż
ztegoprzegląduwynikająznaczneróżnice,np.międzykomórkamiroślinnymi
izwierzęcymi.
Ponieważwymienioneorganelleróżniąsięwielkościąimasąwłaściwą,doich
wydzielaniawstanieczystymkorzystasięzróżnicyprędkościsedymentacjiwpolu
grawitacyjnymwczasieultrawirowania.Takisposóbfrakcjonowaniaumożliwianie
tylkozbadanieskładuchemicznegoposzczególnychorganelli,lecztakżedziałają-
32
