Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Składchemicznyifunkcjekomórki
204040
Wirusyibakteriofagisączynnikamiinfekcyjnymikomórekeukariotycznych
2
Wirusyibakteriofagi
(wirusy)orazprokariotycznych(bakteriofagi).
Cząstkiwirusowe,czyliwirionysązbudowanezgenomu–jedno-lub
dwuniciowegoDNA,względnieRNA,któryjestotoczonytzw.kapsydem,zło-
żonymzbiałekkodowanychprzezwłasnygenom.Wirionysąnajmniejszymi
strukturamizdolnymidoidentycznejreplikacji(powielania),awięcichgenom
wykazujeokreślonątrwałość,jakkolwieksąonezdolnedoczęstychmutacji.Sąone
zróżnicowaneiwdojrzałymwirioniemożnajeidentyfikowaćpodwzględem
przynależnościdorodzin.Jednakżewirusymogąpodlegaćpowielaniutylko
wewnątrzkomórkigospodarza.Równieżwytwarzaniepolipeptydów,awniektórych
przypadkachtakżeczynnikiregulującepowielanieDNAisyntezęmRNA,pochodzą
zkomórekgospodarza.Natomiastkapsydymająstrukturępodjednostkową,akom-
pleksowanieodbywasiępodczasdojrzewaniawirionu.Tenprocesmożejednak
wymagaćwspółdziałaniabiałekzwłasnymgenomem,tworzysięwtedynukleokap-
syd.Licznewirusymogąbyćzamkniętewlipoproteinowejotoczce,którawtakim
przypadkupochodzijednakzbłonykomórkowejgospodarza,aczasemzawiera
równieżniektórejegobiałka,np.błonoweocharakterzeglikoprotein.Wtedyich
składnikimogąstanowićligandyreceptorów,występującychnapowierzchni
komórekgospodarza.Białkamatriksikapsydumogąmiećczasemistotnezna-
czeniepraktyczne(przykonstruowaniuszczepionek),gdyżmajączęstocharakter
antygenów.
Wspomniano,żewirusysączynnikamiinfekcyjnymiipozakażeniukomórki
dochodzidojejlizy,cojestzwiązanezreplikacjąichgenomuijednocześnie,
zuwolnieniemwirionówpotomnych.Niektórewirusymogąopuszczaćkomór-
kęgospodarzaprzeztzw.pączkowanieprzezbłonękomórkową,coniepowoduje
śmiercikomórki.Wówczaswirusywychodzącezkomórkizawierająotoczkę
zbudowanązlipidówiglikoprotein,wczęści,zeskładnikówbłonykomórki
gospodarza.
Bakteriofagisą,analogicznymidowirusówwłaściwych,czynnikamiinfekują-
cymibakterie.Sąoneabsorbowanenapowierzchnikomórek,doktórychwstrzykują
swójDNAprzezbłonękomórkową.FagowyDNAulegawewnątrzkomórki
gospodarzanamnażaniuorazzapakowaniudonowowytworzonychkapsydów;
wtymczasienastępujelizakomórkiiuwalnianiezjejwnętrzanamnożonychfagów.
BakteriofagiłagodnemogąrozmnażaćsięprzezintegracjęwłasnegoDNAzbak-
teryjnym.Takzmienionybakteriofagpozostajewewnątrzdoczasueksponowania
komórkinapromieniowanieUVlubjonizujące,coindukujecykllityczny.
Wirusyzwierzęceatakująkomórkizwierzątzróżnymskutkiem,zależnieod
charakterutychkomórek,awięcodtego,czysąonewstosunkudodanychwirusów
permisywne(tzn.przyzwalającenapowielanie)lubniepermisywne.Wpierwszym
przypadkunastępujecykllityczny,tzn.powielaniewirusowegoDNAilizakomórki
41