Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Wpływdziedzictwafunkcjonalistównarozwójpsychologiibiznesu
11
biznesu)należyprzyznaćniemieckimzało-
życielomInstytutuPsychologiiStosowanej
iPsychologicznychBadańZbiorowych(Insti-
tutfürangewandePsycholgieundPsycho-
logischeSammaelforschung,1906r.,Berlin),
WiliamowiSternowi(1871–1938),twórcypo-
jęciaIQ,orazpochodzącemuzWrocławia
OttonowiLipmanowi(1880–1933),pioniero-
wieuropejskiejpsychologiipracy,azarazem
ofierzepierwszychczystekhitlerowskichna
niemieckichuczelniach11(Domański,2018).
Jednakprawdziwyrozmachprzedsięwzię-
ciu,któreprzezdługielatawystępowałopod
nazwamiwspomnianejpsychologiipracy,
psychologiiorganizacjiczypsychologiiprze-
mysłowej,nadaliAmerykanie.Cytowanijuż
przeznaswielokrotnieDuaneP.iSyndeyEllen
Schultzowie(2008)twierdząwręcz,żeprzy-
najmniejodIwojnyświatowejstosowanie
psychologii(aznacznaczęśćdziałańtegoty-
pudotyczyłaidotyczynadalbiznesu)stałosię
amerykańskąmanią.Punktkrytycznywyzna-
czałwłaśnie,jaksygnalizowaliśmyjużwcze-
śniej,rok1915,kiedytoInstytutTechnologii
Carnegiego(CanregieInstituteofTechnology)
utworzyłWydziałPsychologiiStosowanej,
arokpóźniejzorganizowałUrząddospraw
BadańnadTechnikąSprzedaży(Bureaueof
SalemanshipResearch).Inicjatywytedały
organizacyjnyimpulsdostosowaniatestów
zarównoróżnychrodzajówinteligencji,jak
iosobowościprzydoborzepracowników,przy
doradztwiezawodowym,politycepersonal-
nejitakdalej.
Jakmożnaskrótowopowiedzieć,zdozą
pewnejpretensjonalności,wtensposóbroz-
począłsiętryumfalny,praktycznietrwający
dodziśUpochód”metodtestowychprzezróż-
negorodzajeorganizacjeipodmiotybizneso-
webądźadministracyjnenacałymświecie,
dynamizowanyprzezkolejnewojnyświatowe
(gdyprzydatnośćtestówdoselekcjipersone-
ludlacelówmilitarnychstymulowałarozwój
omawianychmetod)iniecohamowanyprzez
kryzysyekonomiczne(gdypracodawcypyta-
liorzeczywistąwartośćpredyktywnątestów
11Podobnylosspotkałwspółtworzonyprzezniego
instytut.
zperspektywyżyciaorganizacyjnego)lubmo-
mentyspołecznejrefleksjinadspołecznymi
ietycznymiproblemamitestowaniapracow-
ników.Przykłademostatniegozwymienio-
nychzjawiskmożebyćfalaprecedensowych
wyrokówSąduNajwyższegoUSAwlatach70.
ubiegłegostulecia,któretoprecyzowaływa-
runkistosowaniatestówdlapotrzebselekcji
ipromocjipersonelu.Ważnymustaleniemze
wspomnianegookresubyłosformułowanie
zasady,Użewwypadkuprawnegozakwestio-
nowaniastosowaniadanegotestuprzedsię-
biorstwamusząudowodnićjegotrafność”
(Hoffman,2003,s.42).Czytelnikompozosta-
wimyrefleksjęnadtym,jakkwestietegotypu
miałysięinadalmająsięnatereniekrajów
oinnymniżprecedensysystemiesądownic-
twaorazspołeczeństwachmniejniżamery-
kańskiewyczulonychnategotypuproblemy.
Psychometrianiewyczerpujeoczywiście
całejproblematykiwielorakichodmianpsy-
chologiibiznesu,jakjużsygnalizowaliśmy,
wróżnychkontekstachiróżnychczasach
przyjmującejtakżenazwypsychologiipracy,
przemysłuczyorganizacji(przyczymzdaje-
mysobiesprawęznierozłącznościidysku-
syjnegocharakterugraniczagadnieńobejmo-
wanychprzezprzytoczonenazwy).Jednakto
wyraźnietestynadajątejdziedziniepodsta-
wowy,awkażdymraziedobrzerozpoznawal-
nyrys.
1.2.3.Analizazachowań
ipostawzwiązanychzrolą
Charakterystyczneitojesttrzeciaspekt
dziedzictwafunkcjonalistów,naktórychce-
myzwrócićuwagęczytelnikówżeprzed
długiczasaplikacjepsychologiidlapotrzeb
biznesu(nietylkojeślichodzioodnogępsy-
chometryczną)koncertowałysięnaUszarym
człowieku”,abyposłużyćsięsformułowa-
niemużytymwłaśniewtymkontekścieprzez
polskiegopsychologaibadaczadziejówmy-
ślipsychologicznejJózefaPietera.WHistorii
psychologiiwzarysiez1959r.Upsycholog
kierowaniapracą”nazywałonUjeszczedość