Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Genezarelacjipsychologiabiznes
5
1.1.Genezarelacji
psychologiabiznes
Wszystkozaczęłosiędośćbanalnie,conie
znaczy,żeniewinnie.Przynajmniejwobrę-
bieszerokorozumianejcywilizacjizachod-
niej.TrwająceodprzełomuXVIIiXVIIIw.
orazwypełniającenastępne,tj.XIXstulecie,
procesymodernizacyjneprzezautorów
tradycyjnychpublikacjidośćniezręczniena-
zywanerewolucjąprzemysłową1zmieniły
sposobyludzkiegoorganizowania,wytwarza-
niaiwymianydóbr,atakżezdobywaniaoraz
pozbywaniasięzasobówfinansowych.Nieco
wcześniejgiełda,naskalęmiędzynarodową
skuteczniezainicjowanaprzezHolendrów
(Amsterdam1609r.),nadałanoweznaczenie
pieniądzu.Wkrótcewumysłachtakichmy-
ślicielijakAdamSmith(1723–1790)narodzi-
łasięideologiakapitalizmu.Równocześnie
wynalazkitechniczneradykalnieusprawniły
produkcję,umożliwiającpowstanie,anastęp-
niedynamicznyrozwójfabrykiszybkiego(jak
naoweczasy)transportu.Właśniewielkie
przestrzeniedającemożliwośćekspansjiko-
leiorazjejhandlowegowykorzystania,oczy-
wiściewrazzamerykańskimiosiągnięciami
techniki,budowałyprzewagikonkurencyjne
USAwobecstaregokontynentuistopniowo
przygotowywałytenkrajdoroliliderabiz-
nesowegonaświecie.Pozycjęprzyniósł
AmerycePółnocnejnastępny,XXw.(Davis,
1998;Hoopes,2017;LeGoffiNowicki2013;
Kopczyński,2009;Orłowski,2010).
WłaśnienaterenieStanówZjednoczonych
przełomXIXiXXstuleciabyłświadkiemnaro-
dzinumysłowego,azarazempragmatycznego
ruchu,któryzainicjowałinżynierFrederickW.
Taylor(1856–1915).Proponowałonwłaścicie-
lomprzedsiębiorstwścisłemierzenieczynno-
ścipracownikówjakopodstawędoingerencji
organizacyjnychzwiększającychwydajność.
TakiewłaśniepodejścieTaylornazwałUna-
ukowymzarządzaniem”.USpecjaliścizzakre-
suinżynieriimechanicznej”[mechanicalengin-
eersuwagaT.O.iM.R.]jaklapidarnierzecz
ująłJamesHoopes(2011,s.87)Ustaralisię
przyspieszyć[działaniauwagaT.O.iM.R.]
pracownikówwceluzwiększeniazwrotuka-
pitałuzainwestowanegowmaszyny,które
obsługiwali.Uzbrojeniwstoperyiwbadania
ruchutworzylioninowyzawód»ekspertów
wydajności«”.Takpowstałozarządzanie,od
początkupretendującedomianaUnaukowo-
ści”,choćniezewzględunacelepoznawcze2,
atylkoprecyzjępomiarudziałańrobotników
oferowanąpracodawcom.Wartowtymkon-
tekściechoćbypobieżnieprzyjrzećsiędal-
szejkarierzewspomnianegoruchu.Znowu
oddajemygłoslapidarnympodsumowaniom
Hoopesa(2011,s.87)którytraktujehisto-
riębiznesujakorodzajhistoriiintelektualnej
czy,używającbardziejUeuropejskiego”sfor-
mułowania,jakorodzajhistoriiidei.
UKrytycytwierdzili,żezarządzaniena-
ukowebyłonieefektywne.Jednak,jaksięwy-
daje,byłotomyślenieżyczeniowe.Poważni
naukowcypokazali,żezarządzanienaukowe
zwiększyłowydajność”[produktywność,pro-
ductivityuwagaT.O.iM.R.].
RównocześnieniemożnapominąćUdru-
giejstronymedalu”,szybkodającejosobie
znać.Ruchnaukowegozarządzaniaprzyczy-
niłsiębowiemtakżedozwiększeniaproble-
mówspołecznych,któreobudziłyaktualnedo
dziśpytanieocenęwspomnianegowcześniej
radykalnegowzrostuwydajności.Niektórzy
reformatorzy[ówczesnegospołeczeństwa
amerykańskiegouwagaT.O.iM.R.]mieli
nadzieję,żezarządzanienaukowestaniesię
narzędziemzmianyspołecznejbędziemoż-
nagowykorzystaćUdopodniesieniapłac”ija-
kościżyciapracowników.Alewrzeczywisto-
ściUakcjonariuszeikliencichcieliwyższych
zyskówiniższychcen.Wobectakiejpresji
zarządzanienaukowebyłoczęstowykorzy-
stywaneniedopodniesieniapłac,aledowy-
1PodzielamyopinięJerzegoTopolskiegosprzedlat,
któryzwracałuwagę,żetrudnonazywaćrewolucjązja-
wiskaindustrializacjiczyszerzejmodernizacji,które
naobszarzecywilizacjizachodniejtrwałypółtorastu-
lecia.
2Niewchodzącwszczegółowedyskusjeznacznie
przekraczająceramyniniejszegopodręcznika,warto
zauważyć,żezatwórcęzarządzaniajakodyscypliny
akademickiejczęstouważasiędopieroPeteraDrückera
(1909–2005).