Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęcianormy,normalnościizdrowia
reaktywnościlubkontroliemocjonalnejiwiele
innych.Znającnormyilościoweróżnychcech,
możemywynikikonkretnegoczłowiekadonich
przyrównaćiokreślić,czyprzysługujemuatry-
butnormalnościuczeniasię,czasureakcji,zrów-
noważeniaemocjonalnego,odpornościiczy
człowiekówreprezentujenormalnypoziominte-
ligencji.Wokreślaniunormalnościpsychologicz-
nejczasempodajesię,żewynikilościowyuzy-
skanyprzezbadanegojestnormalnywtym
sensie,żeniejestniższyodprzeciętnegowpopu-
lacji.Toważneuzupełnieniewsposobieokreśla-
nianormalnościpsychicznejzostałowprowadzo-
nejużwlatach60.XXw.(por.Ekel,Jaroszyński
iOstaszewska,1965),gdytoczyłasiędyskusja
wokółnormalnościintelektualnej.Trudnobo-
wiemtwierdzić,żepoziominteligencjiwyższyod
średniej,anawetbardzowysokijestwskaźni-
kiemnienormalnościpsychicznejczłowieka.
Stosującnormyilościowe,odwołujemysiędo
różnychkategorii,m.in.domotywów,myśle-
nia,przeżywania,mechanizmówregulacyjnych,
atakżedocechosobowości.Wieleztychkatego-
riizawierawsobieodmiennąmyślteoretyczną
iwtymsensienormailościowajestpowiązana
ztym,cookreślonojakonormęteoretyczną.Julia
Sowa(1984)pisałateżotym,żekażdypomiar
wpopulacjipowinienbyćrelatywizowanydo
wymiaruspołeczno-kulturowego.
3.1.2.Normainormalność
społeczno-kulturowa
Tenrodzajnormprzyjmowanywpsychologiikli-
nicznejmożnainterpretować,nawiązującdote-
go,jakdefiniująnormęspołecznąsocjologowie
(Kojder,1999).Wieluwspółczesnychsocjologów–
mimoróżnicyzdań–przyjmuje,żenormyspo-
łecznesąkulturowoukształtowanymidefinicja-
mizachowaniauznawanegozapożądane.Normy
teokreślają,jakiezobowiązaniaciążąnajednost-
cewzwiązkuzpełnieniemprzezniąokreślonych
rólspołecznych.
Zanormalneuznajesięteżto,cojestpo-
wszechne,typowedladanejkultury,sątoza-
chowaniazgodnezezwyczajamiiustaloną
konwencją.Ztymrealistyczno-konwencjonali-
stycznymrozumieniemnormywiążesiępojęcie
człowiekanormalnegowsensietypowegodla
danejgrupyczykultury.Spełnianiewymagań
kulturyioczekiwańspołecznychzwiązanych
takżezprzepisamirólspołecznychułatwiaiwa-
runkujeharmonijnewspółżycie,uczestnictwo
wkulturzeirozwójspołeczny.Normyspołeczne
odzwierciedlająwzoryiwartościkultury,które
sąprzekazywanezpokolenianapokolenie.
Zapewniająoneharmonięstosunkówmiędzy-
ludzkichizaspokajaniepotrzebczłowieka.
Nazywanesąnormamiobyczajowymi.Często
jednaktenormywynikającezkonwencjiutrud-
niająinnowacjęizmianęspołeczną.
Normyspołecznemogąbyćtakżenormami
skodyfikowanymiizinstytucjonalizowanymi.Do
tegotypunależąnormymoralneinormypraw-
ne.Normymoralne(takżeetykazawodowa)są
ściślezwiązanezrozwojemsumieniaipowodują
uczuciepowinności.Normymoralneiprawne
odwołująsiędosankcjiwpostaciwyrzutówsu-
mienia,potępieniazestronyopiniispołecznej
iwykluczeniaspołecznegoczykarprzewidzia-
nychwkodeksachprawnych(tamże).
Osoba,któraspełniawymaganiapowszech-
nychnormuspołecznionejkultury,sprzyjaza-
równorozwojowiwłasnemu,jakispołeczności.
Jestnormalnawtymsensie,żenienaruszaładu
społecznegoiniezagrażafunkcjonowaniuspo-
łecznościanirozwojowiinnychosób.Termin
Uuspołecznionakultura”(por.Lewicki,1969,
s.409)wprowadzonodlatego,żezapobiegaon
nieporozumieniomzwiązanymznormalnością
wynikającązprzystosowaniadokulturprzestęp-
czychlubpatologicznych,takichjaksekty,mafie,
strukturytotalitarne.
Ładspołecznygwarantujenormalnefunkcjo-
nowanie.Sowa(1984,s.158)wypowiadasięna
tentematwswojejmonografiiokulturowych
założeniachnormalnościwpsychiatrii,pisząc,
żejednymzwarunkówzdrowiapsychicznego
Ujestto,abyniebyćcałkowicienieprzystosowa-
nymdodostępnychwtejkulturzewzorówpo-
stępowania”.
Wokresachprzemianspołecznych,prze-
łomówkulturowychinagłychzmianwsyste-
machwartościzwiększasięspołeczneryzyko,
rozmywająsięnormyiwzrastanienormalność.
Trzebateżpamiętać,żezachowanianiemoralne
iprzestępstwanależywpierwszymrzędzietrak-
towaćwkategoriachpierwotnychdlatychzacho-
wań,tj.wkategoriachdewiacji,etykiiprawa.
Zachowaniaamoralneiprzestępstwamożnado-
52[[[
