Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sposobykonstruowaniapojęćzdrowia
idobrostanuwznacznymstopniudecydują
cechycharakteru,zwanecnotamiisiłami
człowieka;ichkonfiguracjatakżemożebyć
różna;
3)zdrowiepsychiczne–jakodorosładojrzałość
wrozumieniuteoriiErikaEriksona,czylipo-
myślnerozwiązaniekryzysówrozwojowych
iosiąganiecnótumożliwiającychrealizację
zadańzwiązanychztożsamością,intymno-
ścią,generatywnościąiintegralnością;
4)zdrowiepsychiczne–jakopozytywneemocje;
autorwymieniawieleemocji,akcentujeemo-
cjespołeczneibadanianeuronaukowe,które
potwierdzająichprozdrowotnąfunkcję,przy-
wołujeteżbadaniaikoncepcjęBarbary
Fredrickson(2001);
5)zdrowiepsychiczne–jakointeligencjaspo-
łeczno-emocjonalnastanowiistotęzdrowia
ipolega–zgodniezujęciemDanielaGolemana
(1997)–natrafnym,świadomymspostrzega-
niuimonitorowaniuwłasnychemocji,ich
modyfikowaniu(takabyjeodpowiedniowyra-
żać),trafnymrozpoznawaniuiwłaściwymre-
agowaniunaemocjeinnych,umiejętności
negocjowaniawbliskichrelacjachzinnymi,
zdolnościskupianiaemocji(motywacji)na
pożądanychcelach;
6)zdrowiepsychiczne–jakosubiektywnydo-
brostan,któryjestteżokreślanyjakoauten-
tyczneszczęścieipolegawedługMartina
Seligmana(2005)naosiągnięciuzaangażowa-
nia,poczuciasensu,pozytywnychemocjach
ipozytywnychrelacjach;
7)zdrowiepsychiczne–jakosprężystośćpsy-
chiczna(resilience),która,zdaniemautora,wy-
rażasięwdojrzałychmechanizmachobron-
nych–altruizmie,tłumieniu,antycypacji,
poczuciuhumoruisublimacji.
PodejścieVaillanta(2012)tymsięróżnioduję-
ciaJahody(1958),żeporównujesięwnimróżne
modele,anietylkowłaściwości,imacharakter
empiryczny.Wharwardzkimprogramiebadań
podłużnychnadrozwojemizdrowiem(Studyof
AdultDevelopment,Vaillant,2012,s.236)wykaza-
no,żepięćmodeli(GAF-50:dojrzałość,inteligen-
cjaspołeczna,subiektywnydobrostanispecy-
ficznie
rozumiana
sprężystość
psychiczna)
wysokozesobąkorelujeiżesąoneprognostycz-
nedlaobiektywnegozdrowiapsychicznego15lat
później.Możnasięzastanawiaćnadwyborem
koncepcji.Autortegonieuzasadnia,alezwa-
chlarzaprozdrowotnychpodejśćpreferowałkon-
cepcjepowstającewramachpsychologiipozy-
tywnejorazujęciapsychoanalitycznedotyczące
Udojrzałościrozwoju”idojrzałychmechanizmów
obronnych.Wyjściowymodelnawiązujedokla-
syfikacjizaburzeńpsychicznychDSM-IVima
charakterilościowegopomiaru.Wartoteżzazna-
czyć,żesposóbujmowaniaresiliencejestbardzo
specyficznyiistotnieodbiegaodwspółczesnych
badańinagromadzonejwiedzynatentemat
(BlockiKremen,1996;Masten,2001;Nadolska
iSęk,2007;TugadeiFredrickson,2004).
Zarównoprzedstawionepodejściaindukcyj-
ne,jakiempirycznepokazują,jakwieloznaczne
jestpojęciezdrowiaijakwielematreściowych
(przedmiotowych)odniesień.Powracającdome-
taforyVaillanta,zdrowiepodobniejakdziesięcio-
bójUmożnawygrywać”wróżnysposób,alezależy
toodwykorzystaniamocnychstronpodmiotu
ijegorelacjizotoczeniemspełniającychdefinicję
zasobówochronnychlubodpornościowych.
Współczesnepsychologicznepracenadkon-
cepcjamizdrowiaprowadzisięwdwóchnurtach.
Pierwszypoleganakonstruowaniuirekonstruk-
cjikoncepcjizdrowiazawartychwteoriachpsy-
chologicznych.Drugidotyczymetateoretycznych
refleksjiitworzeniaogólnychmodelizdrowia.
3.2.2.Koncepcjezdrowiazawarte
wteoriachpsychologicznych
Pierwsząpróbętakichanalizteoretycznych
przedstawiłaSowa(1984),dokonująckrytycznego
przeglądutychkoncepcjisocjologicznychipsy-
chologicznych,wktóreuwikłanebyływzorykul-
tury,pojęciaprzystosowania(ogólnobiologiczne-
go),realizmuwspostrzeganiuipojęciarozwoju
osobowościisamorealizacji.Zdaniemautorki
wieleztychkoncepcjiniespełniawymogów
metodologicznychdlatworzeniateoriizdrowia
użytecznejbezpośredniododiagnozróżnico-
wych,czyliodróżnianianienormalnościodnor-
malności.
Kolejnepróbypolegałynatakiejreinterpreta-
cjiteoriipsychologicznych,abyznichwydobyć
założeniadlakoncepcjizdrowia.Takpowstały
pracezawierającepróbyrekonstrukcjizałożeń
ozdrowiuzawartewkoncepcjachpsychoanali-
tycznych,behawiorystycznych,poznawczych,
humanistycznychiegzystencjalnychorazsyste-
55
