Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęcianormy,normalnościizdrowia
mowo-interakcyjnych
(Becker,1982;
Stasia-
kiewicz,1991;Ścigała,1991;Sommerfeld,1991;
Sęk,1991a,2001d).
Zgodniezpodejściemdedukcyjnymizalece-
niaminaturymetodologicznejodkrywasięzało-
żeniaonaturzeczłowiekazawartejwkoncepcji
psychologicznej,osposobachpoznaniafunkcji
psychicznychiosobowości.Wdalszejkolejności
odkrywasięwtokuanalizytwierdzeniaoadapta-
cyjnych,rozwojowych,kreatywnychisensotwór-
czychmechanizmachorazwłaściwościachjed-
nostkiijejosobowości.Częstoteżanalizujesię
okreshistorycznyikontekstkulturowypowstania
koncepcji,anawetbiograficzneaspektyautorów.
Tensposóbanalizyzałożeńteoretycznychpozwa-
laprzedewszystkimodkryćkoncepcjezdrowia
psychicznego.Przydajesięonopsychologomkli-
nicznympracującymzgodniezjednymwybranym
paradygmatem.Podejścietakieprzedstawiano
wkolejnychpodręcznikachpsychologiiklinicznej
(por.Sęk,1991a,2001d,2008f).Założeniaozdrowiu
stająsięwtensposóbpodstawąmyśleniaklinicy-
stywtokupracydiagnostycznejiustalaniacelów
profilaktycznychorazterapeutycznych.Zgodnie
ztympodejściemmówisięozdrowiupsychicz-
nymwujęciuhumanistycznym,behawioralnym,
poznawczymisystemowym,awięcoczłowieku
realizującymswojepotencjały,oczłowiekuracjo-
nalnym,mającymzróżnicowanąwiedzęisamo-
wiedzę,zdolnymdotworzeniawięziikompetent-
negokomunikowaniasięitp.Podejścietobędzie
wróżnysposóbprezentowanewrozdziałach
omawiającychkierunkipsychologiiiichznacze-
niewpsychologiiklinicznej.
3.2.3.Metateoretycznerefleksje
nadzdrowiemimodele
zdrowia
Topodejściejestszczególnieintensywnierozwi-
janewramachpsychologiizdrowia.Jegocechą
specyficznąjestto,żepsychologowiewykorzy-
stujątudokonaniafilozofów,socjologów,ekolo-
gówihumanistyczniezorientowanychreprezen-
tantównaukmedycznych.
Wzwiązkuzrozwojemstudiówibadańnad
dobrostanemorazjakościążycianowegoznacze-
nianabieraporównawczaanalizapomiędzypoję-
ciemszczęściaizdrowiapsychicznego,jakąprzed-
56[[[
stawiłzperspektywyfilozoficznejWładysław
Tatarkiewicz(1979).Wykazałonformalnepodo-
bieństwaistniejącemiędzytymipojęciami.Pojęcia
Uzdrowiepsychiczne”iUszczęście”sązdaniem
tegoautorawieloznaczne,apolegatonatym,że:
1)możnajeuznaćzastanistałyukładczynno-
ści;zdrowieiszczęściemożewięcbyćokre-
ślanejakochwilowystanalbojakostałyprze-
biegczynności;
2)zdrowieiszczęściemogąbyćrozpatrywane
subiektywniejakoprzeżycieipoczuciedo-
bregostanu(częstostanuzadowoleniaisa-
tysfakcji,stądokreślenieUdobrostan”–well-
-being)lubmogąbyćokreślaneobiektywnie
przezukładwarunkówlubprzebiegprocesów;
3)zdrowieiszczęściemogąbyćfaktemdającym
sięokreślićzapomocąbadańempirycznych
albostanemidealnympojmowanymjako
wzór–idealizacja.
Tatarkiewiczpodsumowujeswojeanalizy
następującymzdaniem:
Awięcpojęciezdrowiajestukształtowanepodob-
niejakpojęciaszczęścia,wahasiętaksamomię-
dzyujęciemprzejściowymistałym,obiektywnym
isubiektywnym,empirycznymaidealnym(tamże,
s.211).
Tepojęciasąnietylkowieloznacznewsen-
sieformalnym,lecztakżepluralistycznewsensie
treści.PodobniejakJahoda(1958)iSowa(1984),
Tatarkiewicz(1979)uznaje,żezdrowiepsychicz-
nemożemiećróżneprzedmiotoweodniesienia.
Niesątojednakpojęciatożsame,choćzachodzi
pomiędzynimibliskizwiązek,gdyżjegozdaniem
Upoczucieszczęściajestobjawemzdrowiapsy-
chicznego,naturalnym,choćniezawszemożli-
wym.Azdrowiejestwarunkiemszczęściaistot-
nym,choćniejedynym”(tamże,s.218).
Wtejmetateoretycznejanalizieuwzględniono
wszystkieważneaspektyzdrowia.Pośrednio
wykazano,żeniemożnastworzyćjednejpo-
wszechnieobowiązującejdefinicjizdrowia,która
odnosiłabysiędokonkretnychpostulatówpsycho-
logicznych,istniejebowiemwielesprawdzonych
koncepcjipsychologicznychczłowieka.Zdrowym
iszczęśliwymmożnabyćnaróżnysposób.
Wnaukachozdrowiucorazwiększąrolę
odrywająmodelezdrowia.Jednymznichmoże
byćprzedstawionywrozdziale2modelsalutoge-
netyczny.Ogólnierzeczujmując,wpublikacjach
