Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Psychologiaklinicznaizdrowiaapsychopatologia–wzajemnezależności
wpsychoanalizie,podejściupoznawczo-beha-
wioralnym,
humanistyczno-egzystencjalnym
iinterpersonalnymorazwypracowaniewkaż-
dymznichmetodologiibadańinarzędzibadaw-
czych,pozwalającychnazweryfikowanieprzy-
najmniejczęścizałożeń,powodujepowstanie
szerokiejwiedzynatematzaburzeńpsychicz-
nych.Wiedzatamadopewnegostopniacharak-
terparadygmatyczny,ponieważposzczególne
symptomyzaburzeńizdrowiepsychicznesą
przedstawianewjęzykuzałożeńteoriizarówno
napoziomieopisowym,jakiwyjaśniającym.
Dziękitemustałasiębardziejatrakcyjnaiszerzej
wykorzystywanawpraktyceklinicznejocharak-
terzediagnostycznymiterapeutycznym.
Klasycznekoncepcjepsychologicznezawiera-
jązałożenianatematnaturyczłowiekaijegoroz-
woju,zdrowiaorazzaburzeńpsychicznych,zktó-
rychwyodrębnićmożnadwagłównezbiory
twierdzeń.Jedenzbiórtopowiązanezesobą
twierdzeniaoprzejawachzdrowiapsychicznego,
jegoźródłachpsychologicznychorazcechachlub
strukturzezdrowejosobowościbądźadaptacyj-
nychsposobachzachowania,którewcałości
tworząmodelsalutogenetyczny;drugizbiór
totwierdzeniaooznakachzaburzeńpsychicz-
nych,ichpsychologicznychźródłachorazopato-
logicznychcechachlubstrukturzeosobowości
bądźdezadaptacyjnychwzorcachzachowania,
którewcałościtworząmodelpatogenetyczny
(Sęk,2001d;CierpiałkowskaiSęk,2002,2005).
Psychologicznekoncepcjeintegracyjne,wtym
różnemodelepsychologiizdrowia,takżetworzą
takiezbiorytwierdzeń,chociażnajczęściejwięk-
szeznaczenieprzypisujązałożeniomnatemat
zaburzeńpsychicznychalbozdrowiapsychiczne-
go(por.rozdz.2).
Koncepcjeimodelepsychologicznezawierają
bardziejlubmniejuporządkowanehierarchicznie
założeniadotyczącezdrowiaizaburzeń,natrzech
poziomach,którymisą:
•Poziomopisowyzdrowiaizaburzeńpsy-
chicznych–zawieracharakterystykęsposo-
bówfunkcjonowaniaczłowiekawróżnych
sferachżycia–aspektbehawioralnyoraz
przejawówprocesówpsychicznych,takich
jak:poznanie,spostrzeganie,przeżywanie
iustosunkowaniesiędosiebieidoświata–
aspektfenomenologiczny.
BLOKROZSZERZAJĄCY4.1.Cowpłynęłonarozwójpsychologiizaburzeńpsychicznychipodejściadoterapii?
Rozwójpsychologiizaburzeńpsychicznychipomocypsychologicznejpozostawałpodwpływemzmianspołecz-
nych,politycznychinaukowychwzakresie:
1.Sposobukonceptualizacjizaburzeńpsychicznychipodejściadoterapiiosóbcierpiącychnatezaburzenia.
Początkowozaburzeniapsychicznebyłytraktowanejakoszczególnyrodzajopętaniaczyowładnięciaprzezzłe
duchy,auzdrawianiemdotkniętychnimiludzizajmowalisięczarownicyiegzorcyści.Poglądomtymprzeciwsta-
wiłsięnajpierwHipokrates(ok.460–ok.377p.n.e.),potemPlaton,którzywskazywalinamózgiumysłczłowieka
jakoźródłoproblemówpsychicznych.Stworzylioninietylkojednązpierwszychklasyfikacjizaburzeńpsychicz-
nych,lecztakżelistęzaleceńcodoterapii.Początkihumanistycznegoihumanitarnegopodejściadoosóbcierpią-
cychzpowoduzaburzeńpsychicznychwEuropiesięgająXVIIIw.imajązwiązekzreformąszpitala
psychiatrycznegoLaBicêtrewParyżuprzezPhilippe’aPinela(1745–1826).Wtedypacjenciprzestaliżyćwkajda-
nach,apersoneluczyłsięwobecnichuprzejmościiżyczliwości.Zasadyetykiwleczeniuosóbzzaburzeniami
psychicznymipojawiłysiętrochępóźniej,pracenadnimiwwielukrajach,takżewPolsce,trwajądodzisiaj.
2.Traktowaniapsychoterapiiipomocypsychologicznejjakospecyficznychformoddziaływańleczniczychorazwe-
ryfikowaniaichefektywności.Gdypsychoterapiaprzestałabyćuważanazasztukę,azaczęłabyćkonceptualizo-
wanajakospecyficznaformaleczenia,która,podobniejakfarmakoterapia,powinnaspełnićkonkretnewymagania
wzakresieskuteczności,otworzyłysięnoweperspektywyjejrozwoju.Badaniaeffcacyprzynosząwyniki,które
jednoznaczniepotwierdzająskutecznośćpsychoterapii,cowięcej,jejefektyodnośniedowieluzaburzeńsąpo-
dobnedofarmakoterapii.Okazujesię,żepsychoterapiawieluzaburzeńpsychicznychprowadzonazgodnieze
standardamikonkretnejszkoły:psychodynamicznej,poznawczo-behawioralnej,humanistycznejiinterpersonal-
nej,jestpodobnieefektywna.
3.Zastosowanianaukowychnarzędzidodiagnozyzaburzeńpsychicznych.UczeńWilhelmaWundta,JamesMcKeen
Cattell(1860–1944),wprowadziłmetodębadańeksperymentalnychdoszacowaniaróżnicindywidualnychwfunk-
cjonowaniupsychicznymijakopierwszyzastosowałtzw.testyumysłowedopomiaruniektórychzdolnościpo-
znawczych.MetodologiabadańróżnicindywidualnychzostałazkoleiwykorzystanaprzezAlfredaBineta
(1857–1911),którystworzyłpróbyumysłowedodiagnozowaniadziecizdeficytamiintelektualnymi.Posłużyłyone
dowyjaśnieniaźródełniepowodzeńszkolnychorazdowskazaniadzieci,któremogąmiećróżnetrudnościwnauce.
Źródło:opracowanonapodstawieCollins,1998;McCracken,2014.
66[[[
