Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kategoriewyjaśniającezdrowieizaburzeniapsychicznewpsychologiiklinicznej
mówanalizyfunkcjonowaniajednostki–odze-
wnętrznej,behawioralnejpointrapsychiczną
ibiologiczną.Istotnejestodróżnieniepojęćopi-
sowychodwyjaśniających,czyliterminówuży-
wanychdowskazywanianapatomechanizm
utrzymywaniasięobjawóworazpatogenezę,
zuwzględnieniemczynnikówbio-psycho-spo-
łecznychleżącychupodłożapatomechanizmu.
Pojęciamiwyjaśniającymizaburzeniapsy-
chiczneposługująsięprzedewszystkimbadacze
psychologiiosobowościorazpsychologowiekli-
niczni.Opisowitowarzyszycharakterystykawe-
wnętrznegomechanizmupowodującegodys-
funkcję,dysregulację,niesprawność,niezdolność
czyupośledzenie.Choćpojęciateużywanesą
wróżnychkoncepcjachnaturyczłowieka,wyja-
śnienieichistotyopierasięnainnychzałoże-
niach.Analizakoncepcjipsychologicznychwska-
zuje,żedlaopisaniapatomechanizmukoncepcje
psychologicznenajczęściejodwołująsiędopo-
jęć:Uwzorzecmechanizmówobronnych”,Ukon-
flikt”lubUdeficyt”(Udefekt”).
Najbardziejzłożonymzagadnieniemjestwy-
jaśnienie,przyużyciuodpowiednichpojęć
psychologicznych,etiopatogenezyzaburzenia
psychicznego.Opisującspecyfikęzaburzenia,po-
dajesięteżjegoprzyczynylubuwarunkowania.
Doniedawnadlawskazanianaprzyczynyuży-
wanookreśleńUzaburzeniaendogenne”(bio-
logiczne,
konstytucjonalne,
neurologiczne),
Uegzogenne”(zewnętrzne,środowiskowe)iUpsy-
chogenne”(psychologiczne).Wprawdzienadal
wyróżniasiętrzygrupyczynników,któreodno-
sząsiędouwarunkowań,częściejjednakużywa
sięokreśleńwskazującychnarodzajwspółzależ-
nościmiędzynimi.Donajbardziejrozpowszech-
nionychnależymodeluwarunkowańpodatność–
stres,którybywateżnazywanymodelem
integracyjnym.
4.3.1.Psychopatologia
mechanizmówregulacji–
konfliktczydeficyt
Psychopatologiamechanizmówregulacyjnych
stanowipodejściecałościowe,ujmującezaburze-
niapsychicznejakowyrazzakłóceńwregulacji
psychicznej,któramożepolegaćinajczęściejpo-
leganadysregulacjiemocjonalnej,związanejze
stosowaniemkonkretnychmechanizmówobron-
nych.Mechanizmyobronnesątonieświadome
inawykowostosowanetechnikiradzeniasobie
znegatywnymiemocjami(np.lękiem,wstydem,
złością,smutkiem),któresąspowodowanekon-
fliktemmiędzypragnieniamianakazamilubza-
kazaminajpierwzewnętrznymi,apóźniejwe-
wnętrznymi,zinternalizowanymi(MooreiFine,
1996).Wodróżnieniuodpodejściapsychodyna-
micznego,wujęciupoznawczymmechanizmy
obronnesątozakłóceniawodbiorzelubznie-
kształceniawprzetwarzaniuinformacjiosobie
iświecie,któreprowadządoniewłaściwychzało-
żeńibłędnychpojęć(AlfordiBeck,2005).Obok
mechanizmówobronnychwsytuacjachtrudnych
jednostkastosujestrategieradzeniasobie,które
mającharakterbardziejświadomy.
Mechanizmyobronnemogąpojawiaćsiępo-
jedynczolubwspółwystępowaćzesobą,tworząc
względniestałewzorcedysregulacjiemocjonal-
nejlubpoznawczej,któresącharakterystyczne
dlaokreślonychzaburzeńpsychicznych.Naprzy-
kładwteoriirelacjizobiektemzakładasię,że
objawyzaburzeńosobowościborderlinesąkonse-
kwencjąpatologiiorganizacjiosobowościwyzna-
czonejtrzemagłównymimechanizmamiobron-
nymi:rozszczepieniem,projekcjąiidentyfikacją
projekcyjną(Kernberg,1996).Wpodejściupo-
znawczymwzorcefunkcjonowaniategozaburze-
niaosobowościsąwyznaczonespecyficznymi
przekonaniamikluczowymi,którepowodują
charakterystycznezniekształceniapoznawcze,
wpostacimyśleniaspolaryzowanego(myślenie
czarno-białe),personalizacjiiselektywnejabs-
trakcji(Beck,FreemaniDavis,2005).
Jednozfundamentalnychzagadnień,które
rozważasięwpsychologiiklinicznejwceluopi-
saniapatomechanizmu,jestkwestia,czyzabu-
rzeniapsychicznenależywyjaśniać,odwołując
siędomodelukonfliktuczydeficytu.Choćmoże
sięwydawać,żemodelkonfliktunajbardziejdo-
minujewpodejściupsychoanalitycznym,służy
onteżwyjaśnieniuźródełrozbieżnościmiędzy
JaaktualizacyjnymiJasamoaktualizacyjnym
wpodejściuhumanistycznyno-egzystencjalnym.
Konflikttopewnegorodzajusprzeczność(nie-
zgodnośćdążeń,uczuć,pragnień)międzyróżny-
mielementamilubaspektamiosobowościbądź
międzytendencjamiosobowościowymianaci-
skamilubwymaganiamispołecznymi.
Mechanizmutrzymywaniasięobjawówwpo-
dejściupoznawczo-behawioralnymjestwyja-
77
