Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Psychologiaklinicznaizdrowiaapsychopatologia–wzajemnezależności
śnianyalbodezadaptacyjnymiprzekonaniami,
albodeficytem,brakiempewnychreprezentacji
czyumiejętności.Możnaprzyjąć,żewbehawio-
ryzmiedominujemodeldeficytu,ponieważ
wskazujesięwnim,żebrakiwobszarzepewnych
umiejętności,np.społecznych,powodująproble-
myitrudnościwrelacjachinterpersonalnych
(Linehan,2007).
Modeldeficytuwpsychoanalizie,jakwskazu-
jeBjørnKillingmo(1995),koncentrujesięnaopi-
sieuszkodzeńrozwojowych,będącychnastęp-
stwemwczesnodziecięcychtraum.Przejawiają
sięonewpostaciwyraźnychniedostatków
wstrukturzeosobowości,takichjak:brakpew-
nychreprezentacjiwselflubobiekcie,niewydol-
nościlubuszkodzeniajednejbądźwiększejlicz-
byfunkcjiego,brakpoczuciasiebieipoczucie
pustki,rozszczepieniaczybrakuzdolnoścido
emocjonalnegowiązaniasięzobiektem.Pojęcie
deficytuHeinzKohut(1977)iDonaldWinnicott
(1994)stosująwówczas,gdypodkreślająbrak
pewnychistotnychdoświadczeńżyciowych
dzieckawrelacjizmatkąiojcem,couniemożli-
wiłoichintrojekcjęczyinternalizacjęistworze-
nieichreprezentacji.Wkonsekwencjiwieleważ-
nychfunkcjiintrapsychicznychzwiązanych
zobronąiadaptacjąniemożesięwykształcićlub
rozwinąć(CierpiałkowskaiGościniak,2005;sze-
rzejzob.rozdz.6).
4.3.2.Modeleinterakcjiczynników
biologicznych,
psychologicznych
ispołecznychwpatogenezie
isalutogenezie
Wpsychologiiklinicznej,psychopatologiiipsy-
chiatriiwystępujewspólnezałożenie,żenazdro-
wieizaburzeniapsychicznewpływajączynniki
biologiczne,psychiczneispołeczne.Współcześnie
międzybadaczamiklinicznymiustałyspory
owyłącznywpływ,pozaoczywistymiprzypadka-
mi,tylkojednegoztychczynnikównapojawie-
niesięzaburzeniapsychicznego.Modeleikon-
cepcjeetiopatogenezyzmierzająraczejdo
pokazaniainterakcjimiędzywpływamibiolo-
gicznymi(genetycznymi,konstytucjonalnymi,
neurorozwojowymi),psychicznymiispołeczny-
minapojawieniesięzaburzeniapsychicznego.
Analizaróżnychkoncepcjiinterakcyjnychpo-
zwalanawyodrębnienienastępującychpodejść:
(1)modelurównowagi,czylipodobnejważności
każdegoztrzechczynników;(2)modeluinterak-
cjidwóchczynnikówwkontekścietrzeciego;
(3)modeluinterakcjidwóchczynnikówzwyklu-
czeniemtrzeciego.
Wmodelurównowagitrzechczynnikówza-
kładasię,żezdrowieizaburzeniapsychiczne
pozostająwzwiązkuzkonkretnąkonfiguracją
interakcjimiędzyczynnikami:biologicznym,
społecznymipsychologicznym.Jesttoraczejmo-
delidealnylubwyjściowywbadaniachnaduwa-
runkowaniamizaburzeńpsychicznych,któryna
etapieformułowaniahipotezbadaczezwykle
sprowadzajądojednegozdwóchpozostałych
modeli.
Dynamicznierozwijającymsiękierunkiem
badawczym,którydlawyjaśnieniauwarunko-
wańzaburzeńpsychicznychstosujemodelinte-
rakcjidwóchczynnikówwkontekścietrzeciego,
jest
zapewne
psychopatologia
rozwojowa.
Większośćbadańwtymobszarzewskazujena
udziałczynnikówbiologicznych,psychicznych
iśrodowiskowych(rodzinnychipozarodzinnych)
wgeneziezaburzeńpsychicznych,chociażich
znaczenienaróżnychetapachżyciaosoby–
wdzieciństwie,adolescencjiidorosłości–okazu-
jesięinne.Naprzykładwbadaniachnaduwa-
runkowaniaminadużywania/uzależnieniaod
alkoholustwierdzonoznaczącyudziałczynnika
genetycznegowinterakcjizpewnymiwłaściwo-
ściamipsychicznymiosobywokresie14.–15.roku
życia,natomiastwokresiepoprzedzającym
większeznaczeniemajączynnikiśrodowiskowe
ipsychiczne(RoseiDick,2004/2005).
Modelinterakcjidwóchczynnikówzwyklu-
czeniemtrzeciegoznajdujeodzwierciedlenie
wbadaniachodnoszącychsiędokoncepcjipo-
datność–stres.Współcześnie,zgodniezzałoże-
niamiThomasaAchenbacha(1991),zaburzenia
psychiczneudzieciidorosłychdzielisięnainter-
nalizacyjne(np.zaburzenianastroju,zaburzenia
lękowe,niektóretypyuzależnieniaodalkoholu
isubstancjipsychoaktywnych)ieksternalizacyj-
ne(np.psychopatycznezaburzenieosobowości,
zaburzeniazachowania,zespółnadpobudliwości
psychoruchowej),wskazującnapodobneznacze-
nieczynnikówgenetycznychispołecznych.
BadaniaKennethaKendleraiwspółpracowników
78[[[
