Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SprawnośćfizycznaigrystarożytnegoEgiptu
39
wTebachZachodnich.Grobowiectenpowstałok.1365r.p.n.e.,podkoniecpanowa-
niaAmenhotepaIII.Scenamiałaudokumentować30-leciepanowaniategowładcy.Na
innymzestaroegipskichfryzówznajdujemyscenę,wktórejwalczyjużbezdyskusyjnie
napięściaż12bokserów(pospołuzuwiecznionyminatymsamymfryziesiedmioma
mężczyznamiwspółzawodniczącymiwwalcenarodzajpalcatówwykonanychzezwojów
papirusowych).Związanyztymnapisniewyjaśnia,czychodziogrę,czyorzeczywistą
walkę,poszczególnebowiemsłowamówiąo„opanowywaniuprzeciwnika”i„uderzaniu”,
bezwskazanianazabawowycharaktersceny.Niemniejjednakjesttonajstarszawhistorii
scenazbiorowegopojedynkunapięści.
Oskłonnościdodemonstrowaniasiłyświadcząteżnielicznescenyprzedstawiające
popisywpodnoszeniubliżejnieokreślonychprzedmiotów,przypuszczalnieworkówwy-
pełnionychpiaskiem.
Szermierkanazwojepapirusówikije
Tęodmianęwspółzawodnictwaegipskiego,októrejjużwspominaliśmy,potwierdzają
zabytkitylkozokresuNowegoPaństwa.Najstarszemalowidłaprzedstawiającetegotypu
walkipochodzązgrobowcaTellel-Amarna,następniezgrobowcaRamzesaIIIwMadinat
Habu.DodaćdotegonależyomawianyjużfryzzgrobowcaAmenhotepaIII.Najednym
zpapirusówotematycesatyrycznejznajdujemyzabawnyrysunekprzedstawiającykota
walczącegonakijezmyszą!
Walczącynakijesączęstouzbrojeniwrodzajmałejtarczy,przymocowanejrzemie-
niamidojednejzrąk.Służyłaonawidoczniedoochranianiatwarzyprzeduderzeniami
przeciwnika.Walkiodbywałysięzwyklenapojedynczekijelubzwojepapirusów,alezda-
rzająsięteżwizerunkiwalk,wktórychkażdyprzeciwnikmadwakijewrękach.Kijesą
różnejdługościigrubości.Najkrótszesięgająmniejwięcejodpasadowysokościtwarzy.
Najdłuższemająwymiarodkolandotwarzy.Końcekijówirękojeścisąnarysunkach
zakończoneciemniejszymmateriałem,prawdopodobniegrubąskórą,stanowiącymochro-
nęprzedostrościąkrawędzi.Ubiorywskazują,żewalczącybyliprzeważnieżołnierzami.
Walkom,jakwynikazrysunkówiopisów,towarzyszyłapubliczność.Przeprowadzanoje
zokazjiświątreligijnychluburoczystościpaństwowych.WgrobowcuwTellel-Amarna
znajdujesięrysunekprzedstawiającywalkęnakije,którauświetniałamomentskładania
hołduwładcyegipskiemu.Częstesąrysunkilubpłaskorzeźbyseryjne,ukazująceposzcze-
gólnefazywalki.ScenazeświątyniwMadinatHabuukazujeszermierzy,którzyprzed
walkąkłaniająsiępubliczności.Walkarozpoczynałasięskrzyżowaniemkijów.Czwarta
wseriipłaskorzeźbzTellel-Amarnaukazujezwycięskiegoszermierzapozdrawiającego
faraonawzniesieniemramion,podczasgdyprzegrywającykłaniasięnisko,zasłaniając
twarzprawąręką.GreckihistorykHerodot,któryodwiedziłEgiptok.450r.p.n.e.,opisał
procesjęreligijnąwPapremis,gdzieprzedpodobiznąboganiesionądoświątyniposuwali
sięzawodnicy,walczącynakije.Jestrzeczącharakterystyczną,żepodobnewalki,choćbez
naramiennychtarcz,sątoczonewEgipcienapoziomieludowymdodzisiaj.Świadczyłoby
tootrwałościobyczajów,opierającychsięwszelkimzmianomhistorycznym,języka,religii
orazmigracjometnicznym,jakichdoświadczałEgiptwswoichdziejach.Podobnątrwałość
