Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SprawnośćfizycznaigrystarożytnegoEgiptu
45
rzepki”.Postronachposzczególnychdrużynznajdująsięinskrypcje,polewejstronie:
„Mojadłońjestsilniejszaniżtwoja.Niepoddajmysięmu”.Natomiastpoprawej:„Moja
drużynajestmocniejszaniżtwoja.Powstrzymajmyichszybko,przyjaciele”.Wgrobowcu
Khetiznajdujesięscenaukazującadwusiłującychsięchłopców,siedzącychdosiebiety-
łem,zesplecionymiwzajemnierękami.Wtymsamymgrobowcuinnascenaukazujedwu
chłopcówzkijamizakrzywionymiukońca,poruszającymitoczącesiękoło.Wgrobowcach
PtahhotepaiIduorazBaqtiwBaniHasandwajchłopcytrzymająostrozakończonekije,
stykającesięostrzami,azarazemdotykającepłaskiegogłazu.Trzecichłopiecciskaswoim
kijemzgóryzapewnewcelutrafienianimwmiejsce,wktórymstykająsięnapowierzchni
kamieniakijejegopartnerów.Wkilkugrobowcachznajdująsięmalowidłaprzedstawiające
ćwiczenie,któregonazwęwyjaśniająhieroglifyjako„ustawianieprasydowina”.Ćwiczenie
towróżnychzachowanychmalowidłachmaodmiennąliczbęuczestników,aleogólnie
poleganatym,żedwiestojąceosobytrzymajązaręcepozostałe,wliczbie2–6,które
zapierającsięostopypozostałychuczestnikówgry,znajdująsięwpozycjiodchylonej
mocnodotyłu.Niewiemy,czyćwiczeniepolegałonaopadaniutychgraczykuziemi,czy
naobrotachjaknakaruzeli.
WgrobowcuMererukaznajdujesiępłaskorzeźbaukazującazabawępodnazwą
„przyprowadzaniejeńca”.Sześciubiegnącychchłopcówotaczasiódmego,którymazwią-
zaneręce.Istotązabawyjestzapewnewyrwaniesięjeńcazniewolilubpozyskiwaniejeńca
zdrużynyprzeciwnej.Scenietowarzyszynapis:„nadchodzicudzoziemiec,wysłuchajcie
jegożyczeń.Ktotowidzi,jestzdziwiony”
22
.
Istniejeogromnawielośćpodobnychscen,trudnychdointerpretacji,choćichza-
bawowybądźćwiczebnycharakternieulegakwestii.Świadczytooniezwykłym,naogół
małouświadamianymbogactwieformkulturycielesnejiludycznejstarożytnegoEgiptu.
Niektóreztychgierprzetrwałydoczasównajnowszych,opierającsięobyczajowościko-
lejnychnajeźdźców,zwłaszczaislamskich.Staroegipskaformaskokuwzwyż,wspomniana
jużkhazzalavizza,byłaznanaiuprawianajeszczeprzezegipskichisyryjskichchłopców
wXXw.W2poł.XXw.amerykańskiarcheologE.S.Eatonwidziałidentycznązabawę
wJordanii.EgipskiuczonyAhmedZakiSaadutrzymywał,żeuprawiałpodobnązabawę
jakochłopiecwtymsamymmniejwięcejczasie.Zapewnenafaliodradzaniasięsportów
tradycyjnychwspieranychprzezUNESCOpodtrzymywanebędąonenadal.
Higienaimedycyna
StarożytniEgipcjanieznaliłaźnieidbaliohigienęciała.Zodczytanychtekstów
hieroglificznychwynika,żekapłaniegipscymieliobowiązekobmywaniaciałaczteryrazy
dziennie.PotwierdzatoHerodot,gdypisze,że„kąpiąsięwzimnejwodziedwarazy
każdegodniaidwarazykażdejnocy”
23
.Zachowałysięzabytki,jakłaźniawAkhenaton
zok.1350r.p.n.e.OEgipcjanachjakospołeczeństwie„najczystszymwświeciepoLibij-
czykach”piszerównieżHerodot.
22A.D.Touny,S.Wenig,op.cit.,s.56–57.
23Herodot,op.cit.,s.115.
