Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SportisystemywychowaniawantycznejGrecji
65
Wniektórychmiastachgreckichfunkcjonowałyprawa,wmyślktórychwychowanie
obywatelskiełączonezcielesnymbyłoobowiązkoweoddzieciństwaidotyczyłogłównie
chłopców.Wiedzaopoczątkachirozwojugreckichszkół,ipanującychwnichmetodach
nauczaniajestjednakdodziśdośćniekompletna.Czerpiemyjązraczejkrótkichwzmianek
ialuzjiznajdowanychwantycznejliteraturze.ZdziełArystotelesawiemy,żeCharondas,
prawodawcażyjącywKatane(dziśKatania),sycylijskiejkoloniigreckiejwVIw.p.n.e.,
wprowadziłszkołypubliczneiobowiązekbraniaudziałuwtamtejszychnaukachzzakresu
wychowaniacielesnego.InformacjętępotwierdzahistorykDiodorSycylijski.Szczegółów
prawaCharondasa,jeślichodzioobowiązekwychowaniacielesnego,jednakniezna-
my.PodobnewątpliwościistniejąwzwiązkuzprawamiSolonawAtenach.Tumożna
przynajmniejwywnioskowaćnapodstawiepóźniejszychinformacjiwielkiegogreckiego
filozofaPlatonaiateńskiegooratoraipolitykaAjschinesa,żeSolonmiałnamyślinie
tyleobowiązkowewychowaniewszkołach,iledomowyobowiązekojców,byodpowiednio
kształcićsynówwzakresiemuzykiigimnastyki.ZkoleiHerodotwspominaozawaleniu
sięszkołynawyspieChios,gdziepodgruzamizginęło119dzieci.Podobnyprzypadek,
wedługPauzaniasza,zdarzyłsięwAstypalai,gdziemiałozginąć60młodychchłopców.
Tedalekieodpełniinformacjeświadczą,żewświeciegreckimwcześniedojrzewałamyśl
osystematycznejedukacjidzieci,itoedukacjiobejmującejrównieżkształtowanieciała.
Więcejwiemyowychowaniustarszychchłopców,określanychmianemefebów,pod-
legającychwychowaniuwojskowemu.Tunajlepszy,alezarazembardzorygorystyczny
systemwychowaniarozwinęłaSparta.
WojskowysystemwychowaniawSparcie
SpartapowstałajakopaństwowyłonionezwojowniczegoplemieniaDorów.Celem
nadrzędnymbyłowychowaniedobregożołnierza,państewkotobowiemopierałosięna
doktryniewojennej.LiczbamieszkańcówSparty,jaksięocenia,wynosiławokresiejej
największegorozkwituwVw.p.n.e.zaledwie5000–9000mieszkańców.Abyprzeżyć,ta
małaspołecznośćbyłapoddanagruntownejmilitaryzacji.Wobejmowanychhistoriącza-
sachwojskospartańskienieprzegrałoanijednejbitwydoczasuklęskizadanejmuprzez
TebańczykówpodwodząEpaminondasapodLeuktramiw371r.p.n.e.
IdeałwychowaniamłodegoSpartaninaobejmowałprzedewszystkimsłużbęwojskową
iwalkędlaojczyzny.OkreślatowswejpoezjipatriotycznejTyrtajos,żyjącywVIIw.p.n.e.:
Rzecztopiękna,gdykroczącwpierwszymszeregu
Ginieczłowiekodważny,walczącwobronieojczyzny[...]
Walczmymężniewobronienaszejziemiidzieci,
Choćbyśmyzginąćmusieli,życiaswojegonieszczędźmy,
Nuże,młodzieńcy,walczcie,ajedenprzydrugimniechwytrwa,
Myślioszpetnejucieczceniedopuszczajcienistrachu,
Alesercomwswychpiersiachprzydajciewielkościimęstwa,
Lękprzedżyciautratą,zwrogiemsięstarłszy,odrzućcie
22
.
22Tyrtajos,tłum.W
.Appel,w:LirykastarożytnejGrecji,oprac.J.Danielewicz,Wrocław–Warszawa–Kra-
ków–Gdańsk–Łódź1984,s.288.
