Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Persjaijejzurkhaneh
33
gdziewalczonowprostzbykami,starającsięjepokonać).ByćmożetoHetycistworzyli
tenrodzajfizycznegopopisu,aKreteńczycydziękikontaktommorskimzBliskimWscho-
demtylkogoprzejęliirozwinęli.Ponieważobazjawiskafunkcjonowaływchronologicznie
bliskichepokach,możliweżebyłonaodwrót.Niemniejjednakangielskiarcheolog,Arthur
JohnEvans,proponowałuznaćHetytówzapierwszyludorganizującytakiespektakle.
Poświadczałabytohetyckawazareliefowaznalezionanatereniewykopaliskhetyckiego
centrumkultowegowdzisiejszejśrodkowejTurcjinawzgórzuHüseyindede.Ukazujeona
scenętauromachiizakrobatamiskaczącymiprzezgrzbietbykaorazotoczenieskładające
sięzpostacibiorącychudziałwjakiejśnieznanejnamdziśceremonii.
Hetycizalecalimłodzieńcomćwiczeniesiłyprzezpodnoszenieirzucaniegłazami
7
.
Uprawialiteżrodzajwalkizeschwytanymniedźwiedziem,któregowkońcuzabijanojako
ofiaręBogaBurzy–Hurraina.KalendarzHetytówobejmował165świąt,costanowiło
mnóstwookazjidoprzeprowadzaniaróżnychuatrakcyjniającychtopokazów,m.in.spraw-
nościczysiły.Ludtenznałtakżerodzajheroikomicznego,alezarazemrytualnegopojedyn-
kudwudrużyn,„ludzizHatti”i„ludzizMasa”,wktórymjednadrużynabyłauzbrojona
wbrońzbrązu,adrugatylkowbrońwykonanąztrzciny.Niewiemy,czytawalkaprze-
biegałanaserio,alejeślitakbyło,tozapewnewygrywałazawszelepiejuzbrojonadrużyna,
cotrudnotraktowaćjakowalkęsportowąwduchutego,corozumiemyprzezfairplay
8
.
Dziedzinęprzyszłegosportu,dorozwojuktórejnajbardziejprzyczynilisięHetyci,
stanowiłahippika.Napocz.IItys.p.n.e.konieużywanenaBliskimWschodzie,jeślisądzić
poszczątkachkostnychizachowanychrycinachukazującychproporcjewielkościzwierząt
wobecludziirydwanów,miaływielkośćzbliżonądoosłów.Zachowaneszczątkikostnetych
zwierzątwskazująteż,żeichwzrostwynosiłok.132–142cmprzyobliczeniowejwadzeok.
250–270kg,podczasgdywspółczesnekoniewierzchowe,jeślinieliczyćraskarłowatych,
mająwzrost158–166cmiwagęponad500kg.Zpowoduniewystarczającejwielkościkoni,
zwłaszczadodługotrwałejjazdy,rozwinęłysiępojazdytypurydwanowego,gdziepara,
trójkalubnawetczwórkakonilepiejspełniaławarunkiszybkiegoiefektywnegoprzemiesz-
czaniasię,zwłaszczawcelachmilitarnych,alezczasemiwyścigowych.Dopierozabiegi
hodowlanezmierzającedodoskonaleniagenetycznegozwierzątspowodowałyznaczący
przyrostwielkościiwagikoni.Około1350r.p.n.e.wMitanni,podbitejwówczasprzez
Hetytów,powstałpierwszywhistoriitraktatohodowliitresurzekonia,spisanyizacho-
wanynakamiennychtabliczkach.JegoautorembyłKikkulis,masztalerzhetyckiegokróla
SuppiluliumasaI.Kikkuliszalecał144-dniowyokrestresury,podkoniecktóregomiałnastę-
powaćsprawdziankoniawpostaciwyścigulubpościguzazwierzynąpodczaspolowania.
Persjaijejzurkhaneh
PersjaodgrywałanaBliskimWschodzienajwiększąrolęjakomocarstwomiędzy612
a330r.p.n.e.Tym,którywprowadziłPersjęnaszczytpotęgipolitycznejiwojskowej,był
7N.Crowther,SportinAncientTimes,Westport2007,s.19.
8Ibid.,s.19.
