Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Celtowie–zapomnianeigrzyskaietykawalki
61
PojawiłasięteżwSzkocjiodmianazapasów,nieznanawcześniejwIrlandii,ona-
zwieback-hold(tylnychwytlubchwytzaplecy).Ichoryginalnośćpolegałanatym,że
zawodnicywalczyli,stojącnaprzeciwsiebie,obejmującsiędłońmizaplecionyminaplecach
przeciwnika.Wygrywałten,kto,rzucającprzeciwnikanaziemię,nierozluźniłchwytuna
jegoplecach.
JednązkonkurencjiHighlandGamesandGatheringsbyłodnajdawniejszychczasów
biegnaszczytokolicznegowzgórzaonazwieCraigChoinnich.KrólSzkocjiMalcolmIII
wykorzystywałtenbiegdoznalezienia,jakpiszeówczesnakronika,„ludzizlotnymisto-
pamiizdobrąwytrzymałością,bynosilipocztękrólewską[zBraemar]doEdynburga”
17
.
Donieporównaniestarszychkonkurencji,sięgającychstarożytnychirlandzkichkorze-
ni,zaliczyćtrzebarzutymłotem,żelaznymiodważnikamiróżnegorodzaju,trójskok,bieg
przezkrzakiipłoty.Łatwozauważyć,żeniektóreztychkonkurencji,nieznaneprzecieżGre-
kom,weszłyzbiegiemczasudorepertuaruwspółczesnejlekkoatletyki.Wprowadzilijetam,
coprawda,Anglicy,aletoniezmieniafaktu,żewywodząsięzestarodawnejtradycjiceltyckiej.
Etykawalkiisystemwychowaniawojownikówceltyckich
Celtowiejeszczeprzednasząerąrozwinęliunikalnysystempostępowaniaetycznego,
obowiązującyichspołeczność,conieznaczyoczywiście,żebyłonzawszeskrupulatnie
przestrzegany.Znalazłysięwnimrównieżzasadydotyczącewychowaniamłodegowo-
jownika.Niebyłyonejednaktakiesamewewszystkichkrainachzdominowanychprzez
cywilizacjęceltycką.
WnajstarszympoemacieepickimIrlandii,TáinBóCuáilnge,wspominanyjużCu
Chulain,bohaterarystokratycznejwarstwyUlsterczyków,określanejjako„wojownicyczer-
wonegoznaku”,toczysamotnąwalkęzprzeważającymisiłamiwroga,uskarżającsię,że
nieprzestrzegająonizasadyfirfer–czystego,szlachetnegopostępowania:
Nieprzyznanomuaniprawadoczystejwalki,anidopojedynkujedennajednegoiniktnie
pospieszyłmuzpomocąaniodsieczą
18
.
WTainieznajdujemydwukrotneużyciepojęciafirfer.Obokzasadyfirferobowiązy-
wałowojownikaceltyckiegodążeniedoideału(lónliathlublúanliath–dosł.widzialność
lubświetlistośćwojownika).Widealetymchodziłooto,bywojownikznajdowałsię
w„specjalnymoświetleniu”,byłlepiejwidzialnydziękiswymwalorometycznymimógł
byćwzorcemosobowymdlainnych.Musiałzatemtaksięzachowywaćwkażdejsytuacji,
bywidzianogozwłaszczawświetlemęstwa(lóngaile)jakowyróżniającegosięspośród
zwykłejmasyżołnierzy.
Oileideałfirferbyłekspresjąideałówklasyarystokratycznej,otylewwarstwach
ludowychobowiązywałideałinny,wytworzonywIIw.zasprawąFionnaMacCumhailla,
17S.J.Egan,op.cit.,s.37.
18TainbóCuailnge,tłum.C.O,Rahilly,Dublin1970,s.111;równoległytekstceltycki:Nidamarfirfer
damnácomlondóenfir–nithicnechdomforttachtnádomfórithin.Fragmentutego,niestety,nietłumaczywten
sposóbE.Bryll(Tain,czyliuprowadzeniestadzCuailnge),omijającpojęciefirfer.
