Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
ODRODZENIEPOLSKI(1914-1918)
wegoweLwowie,aPolacyuzyskaliwiększeszansekarierpublicznych.Liberalna
politykaaustriackapowodowała,żewGalicjiznajdowalischronieniedziałacze
niepodległościowiprześladowaniwpozostałychzaborachorazżepublikowano
tupracezakazywaneprzezcenzuręrosyjskąiniemiecką.Niestety,podwzględem
ekonomicznymzabóraustriackiznajdowałsięwsytuacjiwręczbeznadziejnej.
IzolacjaGalicjiodrynkówzbytu,ogromneprzeludnieniewsi,łagodzonejedynie
przezemigrację,atakżebrakkapitałuiperspektywdlawłaścicielipolskich-
wszystkotopotęgowałostagnacjęizacofaniezaboruaustriackiego.
Zasięgżywiołupolskiego.Wrezultaciepolitykipaństwzaborczychibudzącej
sięświadomościnarodowejludówzamieszkującychwschodniepołaciedawnej
Rzeczypospolitej,zasięggeograficznyżywiołupolskiegoulegałstopniowemu
zmniejszaniu.PrzedwybuchemIwojnyświatowejnaterenachdawnegopaństwa
polsko-litewskiegomieszkałookoło20mlnPolaków,toznaczyosóbmówiących
popolsku,przywiązanychdotradycjipolskiejiostatecznieskłonnychpoprzeć
odrodzeniepaństwowościpolskiej.
NaPomorzuGdańskim,WarmiiiMazurach,GórnymŚląskuiOpolszczyźnie
orazwzachodniejWielkopolsceistniałydużeskupiskaniemieckie,stanowiące
wczęścimiastwiększośćludności.WcentralnejPolscedominowaliPolacy,nato-
miastnaŚląskuCieszyńskim,SpiszuiOrawieludnośćpolskamieszałasięzczeską
isłowacką.Określeniezakresupolskościnawschodziebyłojeszczetrudniejsze.
ZwarteskupiskapolskiewystępowałynaWileńszczyźnie,Wołyniu,Podolu,we
Lwowie,anawetwrejonieMińska.Żywiołpolskimieszałsięzlitewskimwpołu-
dniowejKowieńszczyźnie,azbiałoruskimwrejonieNowogródka.NaPolesiunie
byłonaturalnejgranicymiędzyPolakami,Białorusinami,ludnościąmiejscowąbez
wyraźnejtożsamościnarodowejorazUkraińcami.WGalicjiWschodniejUkraińcy
stanowiliwiększośćwniektórychpowiatachnadSanemiwBeskidachWschod-
nich,natomiastwyspywiększościpolskiejznajdowałysięweLwowieiokolicach
Tarnopola.WwiększychmiastachPolesia,Białorusi,Wołynia,anawetcentralnej
Polskidużączęść,anierzadkonawetwiększośćludnościstanowiliŻydzi,których
napływnateterenywzmógłsiępopogromachwgłębiRosjiiprzymusieosadnic-
tważydowskiegowzachodnichguberniachCesarstwaRosyjskiego.
Ucisknarodowy,zacofaniegospodarczepowodująceprzeludnieniewsiibez-
robociewmiastach,atakżebrakszerszychperspektywrozwojuspołecznego
ikulturalnegopodzaboramipowodowałymasowąemigracjęzziempolskich,
aszczególniezGalicji.W1914r.pozapolskimobszaremetnicznymznalazłosię
około7mlnPolaków,zczegookoło3mlnmieszkałowUSAiKanadzie,aokoło
500tys.wgłębiNiemiec.Innymiwiększymiskupiskamiemigracjipolskiejbyły
głównemiastaRosji(Petersburg,Moskwa,Kijów),Niemiec(Berlin,Monachium),
Austro-Węgier(Wiedeń),północnaFrancjaibrazylijskistanParana.Emigracjasta-
nowiłabardzoczęstopunktoparciadlaorędownikówsprawypolskiej.
Naareniemiędzynarodowej.WprzededniuIwojnyświatowejproblempań-
stwowościpolskiejnieistniałnaareniemiędzynarodowej.Zainteresowanieopinii
europejskiejsprawąpolską,takżywewokresieWiosnyLudów,wojnykrymskiej
czyPowstaniaStyczniowego,spadłopraktyczniedozera.Wlatach1912-1914małe
