Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nawiązań,pozostająwnieustannymdialoguiżywozesobąkorespondują.
WlatachmiędzywojennychrozpoczęłasięteżprzyjaźńzeStrzemińskim,
któregoPrzybośpostrzegałjakonajwybitniejszegowspółczesnegopolskiego
malarzaiteoretykasztuki–świadectwemtegopozostająlicznewypowiedzi
poetynatematteoriiwidzeniaStrzemińskiegoorazuwagidotycząceksiążki
StrzemińskiegoiKobro,któraukazałasięnakłademBibliotekia.r.37
BardzoważnąosobąwmiędzywojennejpublicystycePrzybosiapozostaje
teżKarolIrzykowski.Awangardowypoetanieustannieznimpolemizuje,czyni
tojednakinaczejniżwodniesieniudomłodopolskichtwórców,epigonów
symbolizmu,tępychkrytykówzachwycającychsiępustymirymami.Starannie
dobieraargumenty,rozważatezyprzeciwnika,maświadomośćwielkiegozna-
czeniatychsporów,wytyczającychdrogęrozwojuliteraturyiwyznaczających
nowekierunkipoetyckie.Powszechnieznanesąspóroniezrozumialstwo,po-
lemikaometaforęczydyskusjawywołanaWalkąotreść.Przybośjednakodnosi
siędopoglądówIrzykowskiegotakżeprzyinnychokazjach,abypodkreślić
rangęomawianegoproblemuluboświetlićgozwieluperspektyw.Relacja
tychdwóchtwórcówjesttrudnaitrochętajemnicza.PrzybośwIrzykowskim
upatrujetego,kto–jakHeraklesstajnięAugiasza–oczyściporomantyczną
krytykęliteracką38.Polemizujeznim,niezgadzasięzkoncepcjązaprezen-
towanąwWalceotreść,alerzadkobywaprześmiewczyiprotekcjonalny.Jeśli
odsłaniasłabościjegowywodu,robitozawszewaurzepowagi.Nieośmiesza
inigdyniesugeruje,żejegowypowiedzisążenujące39.
Wydanaw1929rokuWalkaotreśćIrzykowskiegozapoczątkowałaspór,
dotyczącysprawfundamentalnych–roliifunkcjiprzypisywanychliteraturze.
Przyboś,omawiająctentekst,skierowanyprzeciwskostniałemuprzywiązaniu
doformyinmałejmetafory”,ubolewał,żezaprezentowanejkrytycenietowa-
rzyszyłrozbudowanyprogramwyznaczającynowekierunkirozwoju.Walka
onwielkąmetaforę”,czyliotreśćwydałasięPrzybosiowinieprecyzyjniezapre-
zentowanaisprowadzonadokilkuogólników.Pisał:nWalkaotreść?Ojaką
treść?Natonieznajdziemyodpowiedzi,Irzykowskikryjesiępozafrazesy,
podobniejakMillera,beztreściwe”40.ZestawieniezMillerem,wielokrotnie
37M.in.wartykuleUnizm…,dz.cyt.Przedrukowanywniniejszymtomie.
38J.Przyboś,Demaskować!dz.cyt.Przedrukowanywniniejszymtomie.
39JakczynitonaprzykładwstosunkudoLechaPiwowara(nGazetaArtystów”1934,nr11).
40
J.Przyboś,Terminusaquo…,nL’ArtContemporain.Sztukanowoczesna”1939,nr2.Artykuł
jestpolemicznąodpowiedziąnaWalkęitreśćIrzykowskiego(1929),któryreplikowałnałamach
nWiadomościLiterackich”(K.Irzykowski,Wobronie„Walkiotreść”,nWiadomościLiterackie”1930,
nr31).WiększośćzawartychtumyśliPrzybośpowtórzyłwkolejnymwtejpolemicewystąpie-
niu:Wwalcez„Walkąotreść”,wydanymwpostacibroszurywCieszynie(1930),dołączonym
dotrzeciegonumerunL’ArtContemporain”(3/1930)iprzedrukowanymwtomieLiniaigwar…,
dz.cyt.,t.1,s.21–38.Terminusaquo(łac.)–data,odktórejcośsięzaczyna.Por.Cz.Jędraszko,
Łacinanacodzień,Warszawa1990,s.287.Okonflikcienmałejmetafory”inwielkiejmetafory”zob.
K.Irzykowski,Walkaotreść,w:tegoż,Walkaotreść.Beniaminek,red.A.Lam,Kraków1976,s.66–69.
27
