Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
debiutantów,studentówpolonistyki,którzymarząoopublikowaniutomiku
swoichwierszy,będącharakterystycznetakżedlapowojennychrecenzji
Przybosia,akategorycznytoncytowanegowyżejakapituzdajesiępowra-
caćchoćbywzakończeniuOdydoturpistów.nOgłaszam”–powiadaPrzyboś,
kończącwszelkiedyskusjeistawiającostatecznediagnozy.
nPorzuceniekataryniarstwarównosylabicznychwierszy”
30
niebyłojednak
dlaawangardowegotwórcyrównoznacznezrezygnacjązrytmuirymuwpo-
ezji.Odejścieodogranychmiarrytmicznychwymuszałoposzukiwanierytmu
nowego,wpoezjiPeiperawynikającegozidealnejbudowyzdania,awzamia-
rachPrzybosia–wniepowtarzalnysposóbscalającegopoemat.Poetapisał:
Jawychodzęzzałożeńunistycznych;dążędoporuszeniakażdegoposzczegól-
negopoematujedynym,niepowtarzalnymrytmem;chodzimi–wśródswobody
poszczególnychfraz–ojednolitywyrazrytmicznycałegopoematu.Niełatwo
miokreślić,naczymtajednolitośćrytmicznapolega.Powołujęsiętylkonamoje
utworywzbiorzeSponad31.
Przyboświdziałogromnypotencjałunizmuiceniłtenkierunekwyjątko-
wowysoko.WładysławaStrzemińskiegopostrzegałjakowielkiegonowatora,
twórcęteoriiwyrosłejnzostatnichzdobyczywspółczesnegomodernizmu”,
prekursoranowejsztuki,któraniejestnjeszczejednymprzemijającymizmem”,
alecałkowiciezmieniadotychczasowepojmowaniemalarstwairzeźby
32
.
Unizm–wjegoodczuciu–mógłstaćsiękoncepcjąuniwersalną,obejmującą
wszystkiedziedzinysztukiiliteratury,estetykąprzenikającąwszelkieaspekty
ludzkiegożyciazpotęgąrównąsztucegotyckiej:
Unizmrozsnuwawięcnaprzyszłośćwspaniałąwizjęjednolitejsztuki,jakiegoś
nowegogotyku,którybypołączyłwrazzarchitekturąmalarstwoirzeźbęwjedną
ścisłącałość.Jednośćtabędzienietylkodoczepieniemobrazówirzeźbdoform
architektonicznych,rzeźbaiobrazwniknąwarchitekturę33.
Nicdziwnego,żepoetazafascynowanynowymkierunkiemwsztuce
próbowałwypracowaćformęunistycznegopoematuczylirykuiwspominał
ounistycznejkoncepcjirytmu,którąpoddałpróbomwwierszachztomu
Sponad.Poszukującrozwiązań,którebyłybyszansąnaprzełamaniekryzysu
panującegowpolskiejliryce,Przybośpoczątkowopragnąłpodążaćdrogą
30J.Przyboś,Rytmirym,nLinia”1931,nr2.
31Tamże.
32WartykuleUnizm(nLinia”1931,nr3),zktóregopochodząwszystkiecytatywobrębie
tegoakapitu,Przybośomawiapokrótcedwieksiążki:WładysławaStrzemińskiegoiKatarzyny
KobroKompozycjaprzestrzeni,obliczeniarytmuczasoprzestrzennego,Warszawa1931,orazW.Strze-
mińskiegoUnizmwmalarstwie,Warszawa1928.
33J.Przyboś,Unizm…,dz.cyt.Przedrukowanywniniejszymtomie.
25
