Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZbytszerokopanujejeszczewfilologiipolskiejduchkrasomówstwaSta-
nisławaTarnowskiego
28
,zbytbujnieplenisięwhistoriiliteraturydeklamacja
patriotyczna.Pracenwpływologiczne”,jedyniemożespośródfalitegogawędziar-
stwagodneranginaukowej,zbytsąszczupłeizbytnielicznychznajdująautorów
ceniącychścisłośćbadawczą.Walkaznimiwimiępłytkopojętejobronynczaru”
inniepoznawalności”poezjijestnierozumieniemistotnychpotrzebnaszejna-
ukowości,jestsztubackimprzedrzeźnianiemsumiennościtejpracy,snobizmem.
Wrogowienwpływologii”tłumacząsięczasem,żeoninicniemająprze-
ciwkoumiarkowanejirzeczowejpracyporównawczejnadliteraturą,że,ow-
szem,pracętęuważajązarusztowaniedlasklepienia–ideałupracykrytycz-
nej–nsyntezy”,żejedyniewystępująprzeciwkonadmiernemuiśmiesznemu
podkładaniupodtekstpoetyckiintencjizłodziejskich.Tłumaczenieto,na
pozórsłuszne,jestwgruncierzeczyświadectwemniepojętnościidowodem
zamiłowaniawwyżejwzmiankowanejfrazeologii.Niedasięzaprzeczyć,że
wliterackichstudiachhistoryczno-porównawczychbardzowielemateriału
świadczynierazjedynieozbytniejgorliwościbadacza.Częstoprzypisujesię
badanemuautorowizapożyczeniaiwpływy,któreistniejąwyłączniewima-
ginacjihistorykaliteratury.Fakttenjednaknietylko,żeniekwestionujewar-
tościdociekańnwpływologitalnych”,aleowszemjestichzpunktuwidzenia
metodologiinaukowejpotwierdzeniemikoniecznością.Każdanaukama
prawoposługiwaćsięhipotezą,nimzjawiskawątpliweułożywprawaireguły.
Wkażdejnaucetakjestiniktsięnatonieoburza,tylkonanwpływologię”
rzucająsiępoczątkującystudenciiamatorzynsyntez”.
nSynteza”–otochorągiewka,którąwymachująfelietoniściirecenzenci
uchodzącyprzeznieporozumieniezakrytyków.Pominąwszyjużokoliczność,
żetakapretensjaniezawszewobecbadaczynaukowychjestuprawnioną,bo
niekażdyuczonymożeipowinientworzyćobszerniejszekonstrukcjehisto-
ryczno-literackie,wodniesieniudofilologiipolskiejjestwwieluwypadkach
przedwczesna.Wieluodłogówliterackichnieruszonojeszczeunaspługiem
analizy,zbytmałoidorywczouprawianonwpływologię”,abytworzyćsyntezy.
Toteżniewnetjeszczeznajdziesięuczony,którybypodjąłsięnapisaniahi-
storiikulturypolskiej.Anadto:chwalcynsyntezy”maskująnajczęściejswoją
własnąnierzeczowośćizamiłowaniewefrazesie.Jużsamotojestniepoko-
jącymobjawem,żemaniactwonsyntezy”zawszelkącenęnarzuciłakrytyka
młodopolskazWilhelmemFeldmanem29naczele.
28
StanisławTarnowski(1837–1917),historykikrytykliteraturypolskiej,publicysta;jeden
ztwórcówTekiStańczyka(1869),od1867rokuposełnasejmgalicyjski,od1885rokuczłonek
IzbyPanówwWiedniu;wlatach1871–1909profesorUniwersytetuJagiellońskiego(idwukrot-
nierektor);literaturęoceniałzestanowiskapatriotycznegoimoralnego;zwalczałtwórczość
modernistów.
29
WilhelmFeldman(1868–1919),krytykliteracki,publicystaipisarz,związanyzgalicyjskimi
ugrupowaniamisocjalistycznymiiniepodległościowymi,działałteżwżydowskimruchuasymi-
53
