Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Międzydociekaniemimanipulacją.Zaryshistoriizwiązkówpsychologiiibiznesu.
wieraniapresjinawiększywysiłekpracow-
nikówzasamąpłacęlubnawetzamniej”
(Hoopes,211,s.87;Cummings,Bridgman,
Hassard,Rowlinson,2017).Wspomnianena-
pięcietowarzyszyzarządzaniudodziś,choć
dawnojużzdobyłorangędyscyplinyakade-
mickiej(zob.np.Hoopes,2017).
DanielJ.Boorstin(1995,s.353)wiązał
narodzinyUnaukowegozarządzania”zproce-
samistandaryzacjiżyciaAmerykanów,które
nabrałyrozpędunapoczątkupoprzednie-
gostulecia.Procesytełączyłzgwałtownym
wzrostemznaczeniawydajnościnaterenie
StanówZjednoczonych.Nazwałwręczwy-
dajnośćUfetyszemXXw.”Trwającedocza-
sównamwspółczesnychtendencjeujedno-
licaniaróżnychsferpracyiżyciaczłowieka,
czegojednymznajbardziejznanychdziś
przykładówjestpopularnośćUfastfoodów”,
dającanazwęUmacdonaldyzacji”naokreśle-
nieniektórychelementówstylubycialudzi
Zachodu,miałyimająoczywistycel,jakim
jestzwiększanewydajności.Stądzawrotna
karierakulturowatejkategorii.
KluczowezdaniezUZasadnaukowegoza-
rządzania”(PrinciplesofScientifcManagement)
Tayloraniewątpliwienależącychdopublikacji
inicjującychwspółczesnemyślenieobiznesie
(pierwszewydanie:1911r.):UWprzeszłościna
pierwszymmiejscustałczłowiek;wprzyszło-
ścinapierwszymmiejscumusistanąćsys-
tem”(cyt.zaBoorstinem,1995,s.353)nabiera
więczdzisiejszejperspektywywieloznacz-
nychsensów,dalekichodnaukowejprecyzji
idążeńdoobiektywizmu.
Takiwłaśnieideologicznykontekstoraz
specyficznerozumienieprzymiotnikaUna-
ukowe”zkoniecznościzaczęłydotyczyćtak-
żepsychologii,gdydośćszybkoodnalazła
onaadokładniejrzeczbiorąc,uprawiający
teoretycyipraktycyswojemiejscewtym
nurciemyśleniaobiznesie,któryformowała,
atakżeformujedodziśdyscyplinazwanaza-
rządzaniem.
Taylorijegowspółpracownicyczybez-
pośredninaśladowcysięgalipowyłącznie
zdroworozsądkoweUanalizy”psychologiczne,
dlaktórychpunktemwyjściabyłozałożenie,
żepracownicykierująsięprzedewszystkim
prostąmotywacjąekonomiczną,radykalnie
zredukowanąprzezichnaturalnąskłonność
dolenistwa.Nieumiejętnezarządzaniesprzy-
janasileniusiętegonegatywnegozachowa-
niaitymsamymobniżawydajnośćpracy.
Sposobemprzeciwdziałaniawspomniane-
muUmarnotrawstwu”miałybyćwymuszo-
nastandaryzacjasposobówwykonywania
pracy,któreUpozbawiająindywidulanych
uwagaT.O.iM.R.umiejętności”pracowni-
ków(Hoopes,2013,s.34)orazodpowiednie
wynagrodzeniefinansowe.Wynagrodzenieto
jednak,jakjużsygnalizowaliśmywcześniej,
wobecbardzosilnejpresjizestronywłaścicie-
li,abyzaspokajaćinteresyfinansowefirmy,
wwieluprzypadkachnierekompensowało
pracownikomzwiększonychnakładówpracy.
Motywatoryzewnętrzne(finansowe)byłyre-
gulowaneodgórnie(zob.np.Reykowski.1979),
arolakształtowaniaorganizacjiprzezaktyw-
nyudziałpracownikówniezyskałaaprobaty
utwórcówUnaukowegozarządzania”.Cowię-
cej,napoczątkutegoruchuanipracodawców,
aniUinżynierówwydajności”nieinteresowała
analizapsychologicznaczynników,którewa-
runkująpodstawyizachowaniazatrudnio-
nych,takichjaknp.wspomnianaskłonność
dolenistwa.
Wtymkontekściewartozauważyć,że
współczesnaneuropsychologianadajeewo-
lucyjnysensbezczynności.Aktywnymózg
potrzebujeciągłegodopływutlenuiglukozy
(Binder,2018).Wczasachprehistorycznych
większaaktywnośćoznaczaławiększezapo-
trzebowanienatrudnedozdobyciapożywie-
nie,dlategostanzmniejszonejaktywności
równoważącywysokąefektywnośćbyłipozo-
stałniezbędnydosprawnegofunkcjonowania
ludzkiegoorganizmu.Tymczasemtendencja
dozachowywaniastatusquowpoglądach
dotyczącychUpsychologicznegoprofilu”pra-
cowników(jakoleniwychimotywowanych
wyłączniefinansowo)miałaswojeźródła
wuprzywilejowanejpozycjiTayloranaów-
czesnejidużopóźniejszejmapieintelektu-
alnejbiznesuorazwjegoprzeświadczeniu
codosłusznegokierunkuUzarządzaniana-
ukowego”.Fundamentalnakoncepcjataylo-
ryzmubudowanaprzezśrodowiskakierow-