Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słownikoweipotocznedefinicjeprowokacji
25
wyzwanie,umyślnazaczepka;podstępnejudzenie,podpuszczaniekogośdoszkodliwychdla
niego(lubdlaosóbtrzecich)działańalbodecyzji
1
.
WedługSłownikaWyrazówObcychPWNprowokacjato
wywołanie,pobudzeniedoczegoś
1.Podstępnedziałaniemającenacelunakłonieniekogośdookreślonegopostępowania,zwy-
klezgubnegowskutkachdlatejosobyiosóbzniązwiązanych;podstępnadziałalnośćtajnych
agentówwjakiejśorganizacji,działającychnajejszkodę.
2.praw.nakłanianieinnejosobydopopełnieniaprzestępstwawceluskierowaniaprzeciwniej
postępowaniakarnego
2
.
Zjednejstrony,wyjściowaformułaetymologicznazostałatujeszczebardziejza-
wężona–przezpominięciedziałańotwarciekonfrontacyjnych,zaczepnych,wyzywa-
jących,awskazaniejedyniedziałańskrytych,itozzałożeniaszkodliwych.Zdrugiej
strony,perspektywęrozszerzadodanienowego,współczesnegokontekstu(nakłania-
niedoprzestępstwawceluukaraniaprzestępcy,dziękiprzyłapaniugoinflagranti).
WsłownikupodredakcjąMirosławaBańkikonsekwentniezastosowanotosa-
mokryterium,cowdefinicjiczasownika„prowokować”:
Prowokacjatopostępowaniekogoś,ktochcewywo∏aćwnasgniew,agresję,sprzeciwlubin-
nezachowania,którychnormalnienieokazujemy,iczęstozaszkodzićnamwtensposób.
Wczorajszyzamachokreślonojakopolitycznąprowokację,mającąnaceluzerwanierozmów
pokojowych...Metodąprowokacjidoprowadziłdoskłóceniawszystkichzewszystkimi...Prowo-
kacjapolicyjnaizakupkontrolowanytoryzykowne,alenieodzownedziałaniapolicji...Modato
sztukaiprowokacja
3
.
AndrzejBańkowskiwEtymologicznymSłownikuJęzykaPolskiegozjednejstronyza-
wężazakreszastosowanianazwy–doprzestępstwiwystępków,aleteżprzypomina
oinnychkontekstachtegoterminu.Wedługniegoprowokacjato
umyślnewywołanieczynuzabronionegowceluaresztowaniaosobypodejrzanejonieprawo-
myślnośćlubouprzedniepopełnienieprzestępstwa,teżczynuniestosownegowceluskompro-
mitowaniakogoś”1861,teżmed.sztucznewywołaniesymptomówchorobywceluprofilak-
tycznym
4
.
Zwróćmyuwagęnatenostatniczłon:językoznawcaprzypominanam,iżtermin
„prowokacja”możebyćstosowanynietylkojakookreśleniecharakterystycznegospo-
sobuoddziaływaniaczłowiekanainnegoczłowieka(najegosytuacjęspołeczną,jego
wyobraźnię,wiedzę,przeżyciaiuczucia,wolę,praktycznezachowanie),alerównież
jakookreśleniespecyficznychmetodterapii(aprzezanalogięmoglibyśmytoodnieść
1
Wł.Kopaliński,cyt.wyd.,s.417.
2
J.Tokarski(red.),Słownikwyrazówobcych,Warszawa1980,s.610.
3
MBańko(red.),cyt.wyd.,s.222.
4
A.Bańkowski,Etymologicznysłownikjęzykapolskiego,t.2,Warszawa2000,s.796.
