Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Dwoistycharakterzjawiskprowokujących
37
neschematyimechanizmyzachowańjednostkowychlubgrupowychorazwręczpra-
widłowości,stwierdzoneizweryfikowanewobserwacjachieksperymentachnauko-
wych.
Psychologiczneisocjologicznepojęcie„efektu”
Itaknaprzykład:
Efektaureoli(inaczej„efekthalo”)to
tendencjadoautomatycznego,pozytywnegolubnegatywnego,ocenianiajednostkinapodsta-
wiewcześniejukształtowanegowrażeniaogólnegoosobyoceniającej
1
.
Tatendencjasprawia,żepostrzeganieposzczególnychzachowań,inicjatyw,do-
konańjednostkipodyktowanejestnieichanaliząsamychwsobie,leczjużprzesądzo-
nymwizerunkiemtejosoby.
Zpotocznychobserwacjitakżewiemy,jakistotnejest„pierwszewrażenie”,jak
silniesugerujemysięswoimiprzyzwyczajeniami(aprzyzwyczajamysiędowłasnych
wyobrażeńokimś)iuprzedzeniami,jakczęstooceniamyinnych„nakredyt”(przy
czymmożetobyćkredytuznania,zaufania,podziwulubteżrówniedobrzekredyt
niedoceniania,nieufności,niechęci,któraprzeszkadzawocenierzeczowejiadekwat-
nejkonkretnychwysiłków,dzieł,wypowiedzi).
Analogicznazasadaujawniasięwmechanizmachsocjometrycznych,związanych
zeswoistympomiarematrakcyjnościczłonkówgrupy,ustaleniemichcentralnegobądź
marginalnegousytuowania,statusulideraifaworytalubteżosobyizolowanej:
Efektsocjodynamicznypoleganatym,żerozkładwyborówinterpersonalnychdokonywanych
wgrupiecharakteryzujesiętendencjądowybieranianajczęściejosóbitakjużpopularnych,
natomiastjednostkimałoznanesąjeszczesilniejodrzucane,osobypreferowaneuzyskująbo-
wiemrangęsymboluikolejnegłosyzdobywająjużniejakoXczyY
,leczjakoemblematpo-
wodzenia
2
.
Ajakwpływaobecnośćinnychnaadekwatnośćiniezależnośćnaszychwrażeń
isądów?Zbadanotoeksperymentalnienaprzykładziepercepcjizjawiskoptycznych:
Efektautokinetycznypoleganatym,żeosobaobserwującamały,nieruchomypunktświetlny
wkompletnejciemnościodnosiwrażenie,żeówpunktsięporusza;eksperymentywykazały,iż
indywidualnaocenazakresupozornychruchówświatełkawsytuacjigrupowejujednolicasię,
tworzącnormęgrupową
3
.
Oilewięcjużsamazsiebiejednostkamożebyćskłonnadozłudzeń(nietylko
optycznych),otylepodwpływemobecnościinnych,wymianyinformacjiisugestii,na-
ciskuzichstrony,wytworzonegopoczuciawięziiwspólnoty–stajesięjeszczebardziej
1
K.Olechnicki,P
.Załęcki,Słowniksocjologiczny,Toruń1998,s.52.
2
3
Tamże,s.53.
Tamże,s.52.
