Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słownikoweipotocznedefinicjeprowokacji
33
dziejnazasadziemyśleniażyczeniowegoiuprzedzeńniżnazasadzieracjonalnej),
plotki,spekulacje.
Potocznymodpowiednikiemtegomimowszystkowyrafinowanegookreślenia
sąwyrażenianapuszczaćorazszczuć.Todosyćobrazowemetafory,opartenapodo-
bieństwiepewnychsposobówpodburzaniaiukierunkowaniaagresjiludziwobecin-
nychludzidosposobuposługiwaniasiępsamimyśliwskimi,bojowymilub„obronny-
mi”.Ktośnasnapuszcza(lubwręczszczuje)nakogoś,czyliwywołuje(wznieca)lub
pozorujelubsztucznie„podgrzewa”iwyolbrzymiajakiśkonflikt,jakiśpowóddonie-
chęcialbowrogości;itymsamymwzbudzalubożywiaprzygasłealbostłumionene-
gatywneemocje,bezpośredniolubpośredniosprawia,żejacyśludziepodejmująwo-
becsiebiewrogiedziałania.Szczujeten,ktonakłania(podburza)jednych–wzbu-
dzonymgniewem,nienawiścią,pogardą,zwyklewsprzężeniuzpoczuciem
bezkarności–bynękali,prześladowaliinnych,wywołującwnichpoczucieprzeraże-
nia,zastraszenia,osaczenia,bezradności.Tametafora(szkoda,żeokreślaneniązjawi-
skoniejestmetaforą,leczfaktemrealnym)znakomiciewspółgrazinnąmetaforą,mia-
nowiciezpojęciemnagonki.
Ten,ktopodjudzakogośdoczegoślubktonapuszcza,szczujekogośnakogoś
(albokilkaosób,grupnasiebienawzajem),zregułyczynitodlawłasnejkorzyści,aza-
razemnaszkodękogoś,przeciwkomupodjudza;nierzadkorównieżnaszkodępod-
judzanego.
Określeniaponętne
Drugagrupaodpowiednikówczasownika„prowokować”obejmujetakiewyra-
żenia,któreokreślająsposóboddziaływaniaopartynazachęcie,wzbudzaniupozytyw-
nychoczekiwańiwręczróżnychrodzajówpożądania,poczuciaatrakcyjnościkontak-
tuzkimślubjakiejśspodziewanejkorzyści,nagrody,zdobyczy.Wspólnymianownik
dlatakichsytuacjiisposobównakłaniania–tookreślenie„bałamucić”,wktórymna-
ciskpołożonyjestnato,żeadresat(ofiara)naciskutracidystansdosytuacjiiswych
wrażeń,rozwagęikrytycyzm,masamopoczuciebliskiebłogostanu,czujesiępodzi-
wianylubzaspokojony.Najbardziejpopularnewtymkontekściebezokolicznikito:
kolokwializm„podpuszczać”orazbardziejwyrafinowaneokreślenia:podniecać,wa-
bić,nęcić,kusić.
Zesłowembałamucićkojarzysięwieleinnych:
(pod\s\)kusić,(z)mamić,demagogizować,tumanić,zwodzić,manić,(z)wabić,uwieść,
(przy\z\)nęcić,przyciągać,złakomić,podmówić,naciągać,podprowadzić,podpuścić,podnie-
cić,skaperować,stręczyć,raić,narajać,nadać
1
.
Ten,ktobałamuci,wrównejmierzepobudzapragnienia,jakzłudzenia;nęcąc
iwabiączwodziizawodzi,pobudzapobożneżyczeniainamiętnościodwrotniepro-
porcjonalnedoszansspełnieniaizaspokojenia.Więcwtymsensie„podpuszcza”.
1
A.Dąbrówka,E.Geller,R.Turczyn,Słowniksynonimów,Warszawa1997,s.1078.
