Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słownikoweipotocznedefinicjeprowokacji
27
zdrowo”ciekawychjejszczegółów),natomiastnazwiemyprowokacjąwyzywające
oświadczenie,gestlekceważenia,podłożeniebomby,wywieszeniezakazanejflagi,zło-
śliwewywołaniebójki,nawoływaniedolinczu,koronkowąintrygę.
Tenkierunekitrybintencjonalnegozawężaniasensurodzinysłówwywodzącychsię
odczasownika„provocare”utrzymanyjesttakżewprzypadku,gdymówimyjużnieosa-
mychczynnościachludzkich(iichintencjach,celach),leczjedynieoichcechach(aleroz-
patrywanychzpunktuwidzeniaadresatówlubświadków),aściślej:oichpostrzeganych
skutkachlubprzypisywanejimprzezinnychwymowie,awięcoichodbiorzespołecznym.
Wtymkontekściestosowanesądwaokreślenia:(1)imiesłówczynny„prowoku-
jący”,(2)przymiotnik„prowokacyjny”.Traktowanesąjakointencjonalne,oceniające
określenialudzkichzachowańlubpowierzchowności.
1.5.Słownikowecharakterystykizachowań
„prowokujących”
Obydwateokreślenia–copotwierdzająkomentarzeimiarodajneprzykładyza-
wartewsłownikach–odnoszonesąjedyniedoludzi:bądźdoichcech(zwłaszczatych,
któreludziemogąwybierać,ujawniać,demonstrowaćlubukrywać,względniezmie-
niać),bądźdowyobrażonychiwokreślonysposóbprzeżywanychwłaściwościichdzia-
łańidzieł,bądźdocharakteruichwzajemnychstosunków;alejużniedocechzda-
rzeń,zjawiskprzyrodniczych,nieplanowanychinieoczekiwanychprzeznikogoskut-
kówpewnychprocesówlubtendencji.
Itak,niepowiemyoklęscepowodzi,żepowódźjestprowokacyjnalubżejest
zdarzeniemprowokującym(choćrzeczywiściepowódź„sprowokowała”np.epidemię
lubmasowągrabieżporzuconegomienia).Wprawdziegłód„prowokuje”dosenno-
ścilubrozdrażnienia,aleniejest„stanemprowokacyjnym”.Wprawdziezazdrośćpro-
wokujedo„brzydkichmyśli”,anawetzłośliwychzamiarówwobeckogoś,aleniepo-
wiemy,żezazdrośćczyzawiśćjestuczuciemprowokującym,natomiast,iowszem,
uznamy,że„zazdrośnictwo”jakopewienstylwspółżyciazinnymijestprowokującym
sposobembycia(prowokującym,gdyżwywołującymirytację,poczucieskrępowania
lubzagrożenia,czasemskłaniającymdoprzekory).
Zajrzyjmydosłowników.
Coś,cojestprowokacyjne,mawywo∏aćwnasgniew,agresję,sprzeciwlubinnezachowania,któ-
rychnormalnienieokazujemy,częstozeszkodądlanassamych.Trudnobyćobojętnymwobec
jejkpiarskiego,częstoprowokacyjnegosposobubycia...prowokacyjneakcjeskrajnejprawicy...
prowokacyjnymakijaż.Odranabojówkizapaleńcówprowokacyjnieokupowałyskwerek...prowo-
kacyjnieubranemłodekobiety...prowokacyjniedrastycznyjęzyk,jakimposłużyłsiępoeta
1
.
„Mawywołać”toznaczymanaceluwywołać,zmierzadotego,bywywołać,
wzbudzić.Aletensamwyróżnikautorhasłaprzypisujedrugiemuokreśleniu:
1
M.Bańko(red.),cyt.wyd.,s.222.
