Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słownikoweipotocznedefinicjeprowokacji
29
aprobatęlubskłaniająnp.doprzekory,sprzeciwu,sprostowaniaitp.,alebezwzględu
nato,czybyłotozamiarem(intencją)tejosoby.Bowiem–pamiętajmyotym–spro-
wokowaćmożnakogośzarównorozmyślnie,jakiniechcący,jednakodbiórzachowa-
nialubjakiejścechyczłowiekawobydwutychprzypadkachmożebyćpodobny,przy-
najmniejwpierwszejchwili,zanimzastanowimysię,czypobudzenienasbyłoczyimś
zamiarem.
Alejakokreślaćsytuacje,gdycoś(aniektoś)wywołujeporuszenie,zakłopota-
nie,szokitp.lubteżgdyktośjestalbonieświadomyfaktu,żeczymśporusza,bulwer-
sujeinnych,alboteżmimoświadomościtegofaktuniejestwstanietemuzapobiec?
Wydajesię,iżuzasadnionejestokreślenie„prowokującyefekt”(zdarzenia,cechy,za-
chowanianiemożliwegodouniknięcia).Skutektakichsytuacjibywawszaktraktowa-
nyjakoswoistyekwiwalentprowokacyjnychintencji,wedługschematu:gdybyktośchciał
mniezdenerwowaćlubzadziwić,tozrobiłby,powiedziałbywłaśnieto,ubrałbysięwłaśnietakitp.
1.6.Słownikoweokreśleniaosóbprowokujących
Osoba,któraprowokuje(aleraczejta,któraczynitoświadomieiumyślnieniż
ta,któranieświadomie,wsposóbniezamierzonylubwręczmimowolny)nazywanajest
prowokatorem.Otymniuansiewinniśmypamiętać.Czyminnymjestbowiemoko-
licznościowe,zwłaszczaprzypadkoweiniezamierzonenaruszeniepewnychreguł,kon-
wenansówspołecznych,urażenieczyjejśgodnościlubwrażliwościnaokreślonezasa-
dy;czyminnymumyślne,alezwiązanezokreślonymzdarzeniem,przejściowąsytu-
acją,nierzadkospontaniczne,odruchowelubzaimprowizowanezaszokowanie
otoczenianiekonwencjonalnymsłownictwem,gestemlubzachowaniemwzględnie
rzuceniewyzwaniakomuśalboprzyjętymstandardompoprawności,grzeczności,do-
bregosmakuitp.;ajeszczeczyminnym–trwałenastawieniedanejjednostkinakon-
frontacjęzopiniąioczekiwaniamiśrodowiskalubteżnaskrytesterowaniejakąśoso-
bąalbozespołemludzkim.
Określenieprowokatorbędzieadekwatneraczejwodniesieniudopodmiotu
rozmyślnieitrwaleprowokującegoinnychdoczegoślubpośredniowywierającego
nanichwpływprzezzastosowaniemetodpodstępnych.Natomiastzastosowanewo-
becosoby,którapopełniłagafę,nietaktlubnawetzamierzony,leczjednorazowy
afront,wobecosobywyróżniającejsięabnegacjąwkwestiachstroju,manierluboso-
bydemonstrującejtakczyinaczejpojętynonkonformizmbędziealboprzesadne,al-
bowkażdymrazieumowne.Wtedyjesttookreślenieumownewodróżnieniuoddo-
słownegosensutegosłowaokreślającegonp.znanegogorszyciela,obrazoburcy,im-
pertynenta,pieniacza,intrygantaczytymbardziejdonosicielalubpolicyjnego
szpiegaidywersanta.
Jednakitozawężenieznaczeniasłowa„prowokator”znajdziemyraczejwsub-
telnychanalizachhistorycznych,krytycznoliterackich,wretorycepolemikobyczajo-
wychiideologicznychniżnacodzień,wjęzykupotocznymiwsłownikach,którezwy-
kleodnotowująnajbardziejrozpowszechnionysposóbrozumieniaterminów.Tudo-
