Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
29Nowotworygłowyiszyi
Etiologiaiczynnikiryzyka;histopatologia
Głównymiczynnikamietiologicznymidlarozwojuraka
płaskonabłonkowegowustnejczęścigardłajestpalenie
tytoniuinadużywaniealkoholu.Aktualnieaż60%raków
wustnejczęścigardłajestwynikiemkancerogenezyspo-
wodowanejwirusemHPVtyp8,16i18.Niesątotypowe
rakitytoniozależne,aleczynnikiryzykamogąsięsumo-
wać.Wprzypadkuniskozróżnicowanegoraka(typu
nosogardłowego),podobniejakwjegogłównejlokaliza-
cji,czynnikiempromującymmożebyćinfekcjawirusem
Epsteina–Barr.Pozostałenowotworyzłośliwetochłoniaki
(najczęściejtypuB)rozwijającesięwmigdałkupodnie-
biennymlubjęzykowymizłośliwenowotworywywodzące
sięzmałychgruczołówślinowych,zlokalizowanychnaj-
gęściejwobrębiepodniebienia.Nowotworypochodzenia
śliniankowegowustnejczęścigardłaniemalw100%są
guzamizłośliwymi.Najczęstszyjestrakgruczołowato-
-torbielowaty(carcinomaadenoidescysticum).Wśród
ogółuzłośliwychnowotworówustnejczęścigardłaraki
płaskonabłonkowestanowiądo90%,chłoniakiokoło8%,
anowotworyzłośliwepochodzeniaśliniankowego2–5%.
Zewzględunaczynniketiologicznyimechanizm
kancerogenezywyróżniamyobecniedwieodrębne
grupypacjentówzrakamipłaskonabłonkowymigardła.
Wkażdejznichrozwójrakapowiązanyjestzinnymi,
niezależnymiczynnikamikancerogennymi,comabrze-
miennywpływnatrendyzachorowalności,wiekzacho-
rowania,dobórmetodleczenia,prognozęimożliwości
proflaktyki.
Grupa„typowych”rakówpłaskonabłonkowychjest
powiązanaetiologiczniezespożywaniemalkoholuipale-
niemtytoniu.Dodatkoweczynnikiryzykatodietauboga
wowoceiwarzywa,piciemateiżuciebetelu,złahigiena
jamyustnej.Zachorowaniaw7.–8.dekadzieżyciacharak-
teryzujeklinicznieumiarkowanetempoprogresji,histolo-
giczniesątoguzywysokodojrzałe.Analizagenetyczna
dajeobraztypowydlarakówpłaskonabłonkowychgłowy
iszyi:sąpoliklonalne,owysokiejheterogennościpopulacji
komóreknowotworowych.Zgłaszającysiępacjencimają
rakiwwysokichstadiachzaawansowania,wdużym
odsetkuobecnesąprzerzutyregionalne.RokowaniewII
iIIIstadiumchorobyjestzłe.
GruparakówHPV-zależnych.ZakażeniewirusemHPV
InternationalAgencyforResearchAgainstCancer(IARC)
uznałazaczynnikryzykawrakuczęściustnejgardła.
ObecnośćwirusaHPVstwierdzasięwokoło60%raków
płaskonabłonkowychgardłaśrodkowegoijesttoobecnie
dominującaprzyczynarozwojurakapłaskonabłonkowego
oumiejscowieniuwobrębiemigdałkapodniebiennego,
nasadyjęzykaipodniebieniamiękkiego.Dotyczymło-
dychdorosłych,zdobrychwarunkówsocjoekonomicz-
nych,dominujew4.–5.dekadzieżycia.Klinicznierakite
wykazująwysokietempoprogresji,częstozwczesnym,
masywnymprzerzutempohomolateralnejstronieszyi,
ahistologiczniecharakteryzująsięniskimstopniemdoj-
rzałości.Wanaliziegenetycznejsąjednorodneklonalnie
imniejheterogenneniżtypowerakipłaskie.Implikujeto
ichznacznąpromienioczułośćichemiowrażliwość,bardzo
efektywnejestleczenieRT/TK,stądnawetrozważanesą
schematydeeskalującedawki.Rokowaniejestdużolepsze
wporównaniuzrakamitytoniozależnymi.
Obrazkliniczny;diagnostyka
Początkoweobjawyrozwojuzłośliwegoguzawobrębie
ustnejczęścigardłasądyskretneiwysoceniecharaktery-
styczne–zawadzanie,uczucieciałaobcego,dysfagia,ból
promieniującydoucha(otalgia)czyżuchwy.Zwraca
uwagędysproporcjamiędzywielkościąguzaaintensyw-
nościąobjawów:chłoniakmigdałkaobturującyniemal
wcałościcieśńgardłaprzebieganaogółbezbólu,pod-
czasgdytrudnedouwidocznieniapierwotneogniskoraka
wszczeliniejęzykowo-migdałkowejczynapodstawie
językadajewyraźneobjawybólowe.Częstopierwszym
objawemjestguz–przerzutdowęzłówchłonnychszyi
idopieroposzukiwanieogniskapierwotnegoujawnia
zgrubienieczyniewielkąasymetrięwszczeliniejęzykowo-
-migdałkowej,podstawiejęzykaczymigdałkupodniebien-
nym
lub
badanie
histologiczne
migdałka
ujawnia
niewielkie,śródmiąższoweogniskopierwotne.Zaburzenie
mowy(nosowanieotwarte),szczękościsk,fetorexore,
krwawienieczypostępującewyniszczeniesąobjawami
zaawansowanejchoroby.Częstowspółistniejezowrzo-
dzeniemnowotworowymnieswoistystanzapalnyiczę-
ściowapoprawapoleczeniuprzeciwzapalnymusypia
czujnośćnawielekolejnychtygodni.
Obowiązującymstandardemwbadaniularyngologicz-
nymustnejczęścigardławprzypadkunajmniejszego
nawetpodejrzeniawkierunkuchorobynowotworowej
powinnobyćbadaniepalpacyjne,pouprzednimznieczule-
niubłonyśluzowej.Wprzypadkuszczękościskubadanie
takiejestczęstomożliwedopierowznieczuleniuogólnym.
Wkażdymprzypadkurakaustnejczęścigardłanależy
przeprowadzićbadaniewznieczuleniuogólnym,które
pozaocenąpalpacyjnąpowinnoobejmowaćpanendosko-
pięwposzukiwaniuwspółistniejącegodrugiegoogniska
nowotworowego.Ważnajestocenaisanacjauzębienia,
abyzlikwidowaćczynniksprzyjającyosteoradionekrozie
żuchwy.Istotnymelementembadaniapowinnabyćocena
nerwówczaszkowych–IX,X,XIIifunkcjinerwubródko-
wego(końcowejgałęzinerwuzębodołowegodolnego).
Stwierdzanezaburzeniawruchomościpodniebienia,dys-
foniawynikającazzaburzeniaruchomościfałdugłoso-
wego,niedowładruchowyjęzykaczywreszcieniedoczulica
478
